هر شهر حاصل اجتماع تعداد زیادی از شهروندان است که طی نسل‌ها در آن مکان روزگار گذرانده‌اند. شهرها با تک تک محله‌ها و کوچه پس کوچه‌هایش می توانند داستان‌های زیاد و البته جالبی از سرگذشت انسان‌ها، بناها و حتی حکومت‌ها داشته باشند. یکی از پدیده‌های جالبی که در هر شهر وجود دارد، نام‌هایی است که به هر محل اطلاق می‌شود و تا مدت‌ها بعد و نسل‌های بعدی همچنان به قوت خود باقی می‌ماند. نامگذاری‌هایی که گاها ورای نام‌های مشخص شده هستند توسط خود مردم و افراد عامی انتخاب می‌شوند. تهران به عنوان پایتخت و یکی از شهرهای نسبتا قدیمی ایران محله‌های قدیمی‌ای دارد که برای خیلی از ما آشنا هستند. محله‌هایی مانند فرحزاد، شهرک غرب، آجودانیه، نیاوران و غیره. مسئله‌‌ای که امروز قصد داریم به آن بپردازیم، داستان‌ها و سرگذشت‌هایی است که در پس نامگذاری هر کدام از محله های تهران وجود دارند. در ادامه با مالتینا همراه باشید.

فرمانیه

فرمانیه یکی از بزرگ‌ترین محله های تهران است. در چند ده سال پیش از این، تمام ملک‌ها و زمین‌هایی این محله به فردی به نام کامران میرزا نایب السلطنه تعلق داشت. بعد از فوت این فرد، شخصی به نام عبدالحسین میرزا فرمانفر همه این املاک و زمینه‌ها را می‌خرد و کم کم نام این محل به خاطر مالکش به فرمانیه تغییر می‌کند. این ناحیه تا سال ها بعد جز املاک فرمان فرمائیان از خانواده‌های ثروتمند آن دوران بوده است.

محله فرحزاد

نام فرحزاد درواقع از اسم تعیین شده بلوار و خیابان شهید فرحزادی گرفته شده است. به نظر می‌رسد که مردم کم کم برای راحتی بیشتر نام این محل را به فرحزاد تغییر داده‌اند. هر چند عده ای معتقدند نام فرحزاد به آب و هوای عالی و فرح بخش این ناحیه هم اشاره دارد.

شهرک غرب

یکی از محله های تهران شهرک غرب است که به تازگی به شهرک قدس تغییر نام داده است. این محل از نظر بافت و ساختمان‌ها و معماری شباهت زیادی به ساختمان‌های غرب دارد. پیش از این هم شهروندان اروپایی در این محل زندگی می‌کردند. به همین دلیل است که مردم به این محل شهرک غرب می‌گویند. برج میلاد تهران هم در این محل واقع شده است.

آجودانیه

فردی به نام رضاخان اقبال السلطنه به عنوان مسئول قورخانه و آجودان مخصوص ناصرالدین شاه در دربار ناصرالدلین شاه خدمت می‌کرد. ناصر الدین شاه به خاطر خدمات این فرد محله‌ای از تهران را آجودانیه نام گذاری کرد. آجودانیه از نیاوران تا منطقه اقدسیه را شامل می‌شود.

اقدسیه

اقدسیه یکی از محله های تهران است که نام خودش را از نام یکی از همسران شاه گرفته است. این مکان پیش از آن محله حصار ملا نام داشت. ناصرالدین شاه به خاطر علاقه زیادی که به این همسر خود داشت، در این منطقه تعداد زیادی درخت کاشت و آن را به باغ تبدیل کرد. سپس یک کاخ زیبا به نام همسر خود یعنی امینه اقدس در آن بنا نمود. کم کم نام تمام این محل به اقدسیه تغییر کرد و مردم برای اشاره به محلی که شاه برای امینه اقدس بنا کرده است، نام اقدسیه را به زبان آوردند. و حالا گویا ناصر الدین شاه و همسر محبوبش از یادها رفتند اما اقدسیه هنوز نام یکی از محله‌های تهران است.

جماران

جماران

سه داستان مختلف در خصوص علت نام گذاری این محل وجود دارد. از طرفی املاک این محل به نام محمد باقر جمارانی یکی از روحانیون دوره ناصر الدین شاه بوده است. از طرفی عده‌ای معتقدند که جماران به مارهای زیادی که در این ناحیه زندگی میکردند، اشاره دارد. همچنین جمر به معنی سنگ است. به این خاطر یک عده دیگر این فرضیه را دارند که جماران به خاطر سنگ‌های بزرگی که داشته است، به این نام معروف شده است.

درکه

قدیمی‌های تهران علت نامگذاری این محله را نام کفشی می‌دانند که برای عبور از مناطق کوهستانی و پوشیده از برف آن منطقه باید از آن استفاده می‌کردند. در قدیم نوعی کفش به نام درک وجود داشت که برای عبور از مناطق کوهستانی استفاده می‌شده است. درکه نامش را از این کفش گرفته است.

نیاوران

نیاوران که آن را با میدان معروفش می‌شناسیم، مطابق گفته بسیاری از ساکنان قدیمی تهران پیش‌ترها نامش گردوی بود و در زمان ناصرالدین شاه نامش به نیاوران تغییر داده شده است. اما چرا نیاوران؟ نیاوران از سه بخش تشکیل شامل “نیا” به معنی عظمت و قدرت، “ور” به معنای صاحب و در نهایت “ان” برای نسبیت تشکیل شده است، می‌باشد. نیاوران در مجموع به معنای کاخ صاحب شکوه و عظمت است. البته عده ی دیگری معتقدند این محل در گذشته نی زار بوده و نام این محل برگرفته از کلمه ی “نی آوران” می باشد.

محله های تهران : شمیران

شمیران

شمیران یا شمیرانات که کوه‌های آن معروف است در گذشته مورد علاقه بسیاری از هنرمندان ایرانی بوده است. در خصوص نامگذاری شمیرانات به عنوان یکی از محله های تهران هم روایات متعددی وجود دارد. یکی از معتبرترین آن‌ها این است که نام محله شمیران از دو کلمه شمی به معنای سرد و “ران” به معنای جایگاه تشکیل شده است. شمیرانات آب و هوای بسیار خنک و کوهستانی دارد.

محله های تهران : پل چوبی

محله پل چوبی به خاطر پل چوبی که در آن وجود دارد، به این نام معروف شده است. در گذشته برای محافظت از شهر تهران در مقابل دشمنان اطراف شهر حصارها و دروازه‌هایی بنا شده بود که یکی از آن دروازه‌ها، دروازه شمیران بوده است که دور آن را خندق‌های پر از آب فرا گرفته بود. برای عبور از آن یک پل چوبی بنا شد و به مرور زمان آن محل به نام مجل پل چوبی معروف شد.

منیریه

منیریه

منیریه در جنوب ولیعصر امروزی قرار دارد. منیریه نام خود را از نام زن کامران میرزا که یکی از پسران ناصرالدین قاجار بوده است، گرفته شده است. این محل در زمان قاجار یکی از اعیانی‌ترین محله های تهران بوده است که افراد مهم و سرشناس در آن سکونت داشتند.

گیشا

محله گیشا در واقع کیشا بوده است که به مرور زمان به خاطر تلفظ ساده‌تر به گیشا تغییر کرده است. کیشا نام خود را از سازندگان این محل یعنی کینژاد و شاپوری گرفته است.

یوسف آباد

یوسف آباد

محله یوسف آباد تهران توسط میرزا یوسف آشتیانی مستوفی الممالک در شمال غربی دارالخلافه ساخته شده است و به نام خود او نامگذاری شد.

محمودیه

محله محمودیه در گذشته یک باغ بزرگ بود که به حاج میرزا آقاسی تعلق داشت. بعد از او علا الدوله آن را از دولت وقت خریداری کرد و نام آن را به نام پسرش یعنی محمودخان احتشام والسلطنه و به اختصار “محمودیه” نامگذاری کرد.

جوادیه

جوادیه که در جنوب تهران وایع شده است، در گذشته به فردی به نام فرد دانش ملقب به جوادآقا بزرگ تعلق داشت. یک مسجد هم توسط جوادآقا بزرگ در این محل ساخته شده بود که به مسجد فرد دانش هم معروف است.

تهران پارس یا مجید آباد

تهرانپارس

این محل نامش را از نام مجیدخان پسر میرزا محمد خان ابری حاجی الدوله گرفته است که در جوانی فوت کرده است.

داودیه

داودیه در گذشته به فردی به نام میرزا آقاخان نوری صدراعظم زمین‌های این منطقه را برای پسرش داوود میرزا خریداری کرد و بعد توسعه داد. به این ترتیب این منطقه از تهران به داودیه معروف شد. در حال حاضر داودیه بین میرداماد و ظفر قرار دارد

اختیاریه

فردی به نام علام حسین غفاری صاحب اختیار وزیر مخصوص امین خلوت و وزیر دربار اعظم بوده است و محله اختیاریه به یاد این فرد نامگذاری شده است.

امیرآباد یا امیریه

امیریه

امیرآباد یکی از محله های تهران است که نامش را از نام امیر نظام اتابک اعظم مشهور به امیرکبیر گرفته است.

سلیمانیه

محله سلیمانیه یا اصفهانک تهران نام خود را از نام امیر سلطان خان قاجار اسکندرلوی قوانلو عضدالملک خازن السلطنه گرفته است.

ونک

ونک

نام ونک از دو بخش “ون” به معنی درخت و “ک” به عنوان صفت ظاهر تشکیل شده است.

محله های تهران : پل رومی

پل رومی یک پل کوچک است که دو سفارت رومیه و ترکیه را به هم وصل می‌کرده است. نام محل پل رومی هم از نام این پل گرفته شده است. البته عده دیگری معتقدند که نام این محل از مولانا جلال الدین رومی گرفته شده است.

درازشیب

درازشیب

این محل در نزدیکی تجریش واقع شده است. گفته می‌شود که در گذشته یک قلعه بزرگ به نام آشیب در این محل وجود داشته است. در گذشته هم به این منطقه دزآشوب و دزج سفلی در لهجه محلی ددرشو گفته میشده است.

زرگنده

زرگنده در گذشته محل ییلاقی کارکنان روسیه بوده است. احتمالا به خاطر کشف سکه‌ها و اشیا قیمتی در این ناحیه، نام زرگنده را روی این ناحیه گذاشته‌اند.

قلهک

نام قلهک از دو بخش “قله” و “ک” تشکیل شده است که قله عربی کلمه کله مخفف کلات به معنای قله است. اهالی معتقدند که به خاطر اهمیت آبادی قلهک که سه راه گذرگاه‌های لشگرک، ونک و شمیران بود ه است، به آن (قله-هک) گفته می‌شده است.

نازی اباد

نازی اباد

عده‌ای به اشتباه فکر می‌کنند که این محل به خاطر تجمع و سکنا گزیدن نظامیان نازی آلمانی در این محل به نازی آباد معروف شده است اما ریشه اصلی این محل درواقع پرندگان کوچکی به نام نازی (الیکایی) است که در گذشته در این ناحیه زندگی می‌کردند.

مهراباد

در گذشته دوستعلی خان معیر الممالک ملک این منطقه را مهریه عروسش فاطمه خانم عصمت الدوله دختر ناصرالدین شاه و همسر امیردوست خان معیرالمماک قرار داد و به همین خاطر کم کم این محل به مهرآباد معروف شد.

شمس آباد

شمس آباد

شمس آباد که امروز در محدوده هروی و مجیدیه قرار دارد، نامش را از شاهزاده سلطان عبدالمجید میرزا عضد الدوله ملقب به شمس المک پسر سلطان عبدالمجید عین الدوله گرفته است.

سید خندان

شمس آباد

سید خندان نام یک ایستگاه اتوبوس در جاده قدیم شمیران است . سید خندان پیرمردی دانا بوده است که به خاطر پیشگویی‌های درستی که داشته است، در بین مردم معروف بوده است. این پیرمرد ۳۰ تا ۴۰ سال پیش زندگی می‌کرده است. این محل را به احترام او سید خندان نامگذاری کرده‌اند.

عودلاجان

عودلاجان

عودلاجان یا اودلاجان یکی از محله‌های قدیمی تهران است که جاذبه‌های گردشگری زیادی دارد. این محل از خیابان خیام تا ناصرخسرو و پامنار و میدان توپخانه را شامل می شود. در قدیم این ناحیه به همراه سنگلج، محل تقسیم آب و فرستادن آب به نقاط دیگر تهران بوده است. نام این محل از دو بخش “اُو” به معنی آب و دلاجان به معنی تقسیم آب تشکیل شده است.

سنگلج

سنگلج در کنار اودلاجان از سرچشمه‌های اصلی آب بوده است و از ترکیب دو کلمه سنگ و رج به معنای رج بندی و تقسیم آب با پاره‌های سنگ تشکیل شده است.

چاله میدان

چاله میدان

این محل در دوران صفویه محل برداشت خاک و گودبرداری برای حصارکشی بود و چاله‌ها و گودال‌های زیادی برای همین منظور در آن وجود داشت

محله های تهران : سعادت آباد

سعادت آباد

سعادت آباد یک محله مرفه نشین در غرب تهران است. در سال ۱۳۲۷ فردی به نام سید ضیا الدین طباطبایی یک ده مخروبه بدون سکنه که زمین های آن ریگزار بود و اربابی داشت را خریداری کرد. سپس با آشنایان یزدی و کشاورزانی که همه سید بودند، شروع به کار کرد. به این ترتیب مردم آن مکان را با سادات آباد یاد می کردند. در این محل پرورش خرگوش و کشت گندم و یونجه کاری انجام می دادند.

تجارت گوشت و پوست خرگوش در این محل رونق پیدا می کند و آن محل روز به روز آبادتر می شود. کم کم با اضافه شدن کارگران غیر سید و همچین برای تلفظ آسان تر نام این مکان به سعادت آباد تغییر کرد.

مقالات پیشنهادی: