اگر با شنیدن کلمه فوبیا  یاد ترس از ارتفاع یا ترس از سوسک و مار می‌افتید، باید بدانید تاکنون بیش از صدها نوع ترس یا فوبیا شناسایی شده است. بعضی از آنها ممکن است به نظر شما خنده‌دار باشد اما برای برخی از افراد، عامل ایجاد هراس شده و ممکن است به قدری شدید باشد که زندگی روزمره آنها را مختل نماید.

فوبیا (Phobia) یا هراس‌زدگی نوعی ترس شدید و غیرمنطقی از یک حیوان، شخص، موقعیت یا شیء است. در این اختلال حتی ممکن است فرد با عامل ترس خود در تماس نزدیک نباشد، اما با فکر کردن به آن، تپش قلبش افزایش یابد.

اتفاقی که در این وضعیت می‌افتد این است که اعصاب سمپاتیک بدن فرد وقتی در معرض آن عامل هراس قرار می‌گیرد، به طور ناخودآگاه آدرنالین ترشح می‌کند. این هورمون باعث افزایش ضربان قلب و جریان خون در عضلات شده و فرد را آماده مبارزه یا فرار از موقعیت اضطراب‌آور می‌کند.

علائم ظاهری در بیشتر فوبیاها عبارتند از : به سختی تنفس کردن، تپش قلب شدید، تشنگی، لرزش بدن، سردرد، حالت تهوع، گشاد شدن مردمک چشم، عرق کردن، تیک عصبی و خشک شدن دهان.

داشتن احساس ترس در موقعیت‌های خطرناک، کاملا طبیعی و مفید است زیرا باعث عکس‌العمل دفاعی بدن می‌شود اما فرد مبتلا به فوبیا ، از غیرمنطقی بودن ترس خود آگاه است ولی نمی‌تواند آن را کنترل کند. انواع مختلفی از هراس وجود دارد. برخی از آنها بسیار شایع بوده و در افراد زیادی مشاهده می‌شوند. در این مطلب با اشاره‌ای گذرا به دسته‌بندی انواع شایع و معروف فوبیا ، در ادامه تعدادی از عجیب‌ترین فوبیا‌‌های شناخته شده در جهان را معرفی خواهیم کرد.

فوبیا و ترس از جمع، یکی از انواع فوبیاهای رایج در جوامع مختلف است.

دسته‌بندی فوبیا های معروف و شایع در بین مردم

۱- ترس از حیوانات: شامل ترس از حشراتی مانند سوسک، عنکبوت و .. یا خزندگانی همچون مار و یا حیوانات دیگری مانند سگ، گربه و …

۲- ترس از عوامل طبیعی: مانند ترس از طوفان، تاریکی، ارتفاع، آب و …

۳- ترس از زخم: تزریق، خون و …

۴- ترس موقعیتی: مانند ترس از فضای بسته، آسانسور، پرواز، همایش، سخنرانی، در جمع قرار گرفتن و …

۵- ترس‌های دیگر: مانند ترس از مرگ، خفگی، بیماری و …

بسیاری از این نوع ترس‌ها به نظر طبیعی می‌رسند. اگر فردی بگوید از تاریکی یا از مار می‌ترسد، کسی تعجب نمی‌کند، اما ترسیدن از یک عدد خاص یا از کاغذ ممکن است عجیب و غریب باشد. بعضی از افراد می‌دانند دچار نوعی ترس غیرمنطقی هستند، حتی اگر ندانند آن ترس یک نام علمی دارد. مثل تنگنا هراسی یا Claustrophobia که ترس از فضاهای بسته و تنگ مثل آسانسور است و خانم ترانه علیدوستی هم به آن دچار است. باورکردنی نیست که مردم از چه چیزهای به ظاهر ساده‌ای تا سرحد مرگ ممکن است بترسند.

عجیب ترین فوبیا های شناخته شده در جهان

شاید شما یا اطرافیانتان به یکی فوبیا‌های معروف مبتلا باشید و همین حالا هم با خواندن این سطور، ضربان قلب‌تان بالا رفته باشد، اما اگر تا پایان با ما همراه باشید با انواع عجیب و غریبی از فوبیا یا ترس که انسان‌های زیادی آنها را تجربه می‌کنند آشنا خواهید شد.

۱- ترس از در دسترس نبودن Nomophobia

این فوبیا گل سرسبد فوبیاهای عجیب و غریب است که در سال‌های اخیر با همه‌گیر شدن تلفن‌های همراه، بیش از ۵۰ درصد از افراد کاربر را مبتلا کرده است. ترس از دست دادن تماس، ترس از تمام شدن شارژ گوشی، ترس از تمام شدن اعتبار یا نداشتن آنتن و حتی ترس از دزدیده شده یا در دست افراد دیگر افتادن گوشی تلفن همراه، از نشانه‌های آن است.

فوبیای در دسترس نبودن، شما را هم به موبایلتان وابسته کرده است؟

۲- ترس هراسی Phobophobia

ترس از ترس خیلی عجیب است. مگر نه؟ در این نوع از فوبیا ، برعکس بسیاری از موارد دیگر که چیزی برای ترسیدن وجود دارد، فرد بدون وجود هیچ عامل محرکی، از داشتن فوبیا دچار ترس بیمارگونه و شدید می‌شود.

۳- فوبیا ی کار Ergophobia

کسانی که دچار این فوبیا هستند، وقتی قرار باشد کاری انجام دهند یا مسئولیتی را در شغل خود برعهده بگیرند، دچار ترس و علائم فوبیا می‌شوند. برخی از این افراد حتی از تصور قرار گرفتن در محیط کار و جمع همکاران دچار واهمه می‌شوند. تصور کنید یک جراح قبل از رفتن به اتاق عمل با این ترس روبرو شود، چطور خواهد توانست بر روی کار خود تمرکز کند؟

۴- ترس از خوابیدن Somniphobia

اگر شما هم جزو آن دسته از افرادی هستید که از خوابیدن می‌ترسند، دچار این فوبیا هستید. نام دیگر آن  hypnophobia است. در این حالت فرد از ترس کابوس‌های شبانه و از دست دادن کنترل تصاویری که هنگام خواب ممکن است ببیند دچار اختلال خوابیدن می‌شود. تصورش هم آزاردهنده است که هر شب با خستگی زیاد به تختخواب بروی اما از خوابیدن بترسی!

ترس از خوابیدن یا فوبیای خوابیدن یکی از آزاردهنده‌ترین انواع فوبیا است.

۵- ترس از مو Chaetophobia

ترس از موهای جدا شده‌ای که روی زمین افتاده یا حتی موهای روی بدن خود شخص، یکی دیگر از فوبیا های عجیب و غریب است. در برخی از افراد ممکن است به صورت ترس از ریزش و از دست دادن موها بروز کند.

۶- خانه هراسی Oikophobia

بله درست خواندید! ترس از خانه‌، از بودن در خانه و حتی از وسایل خانه در بعضی از افراد وجود دارد. یکی از اَشکال این فوبیا Furniturephobia یا مبلمان هراسی است. در این مورد فرد از دیدن برخی از اشیای خاص، مانند عتیقه‌جات، توستر، ماشین ظرف‌شویی یا حتی یخچال دچار تپش قلب و استرس می‌شود و اگر در مکانی با این اشیا قرار داشته باشد به شدت احساس ناآرامی و اضطراب می‌کند و می‌خواهد هر چه زودتر محل را ترک کند

۷- همه چیز هراسی Panophobia

این فوبیا به وضعیتی گفته می‌شود که فرد از همه چیز، یک ترس مبهم و مداوم دارد و دلیل خاصی برای ترس خود نمی‌تواند بیان کند. در این گونه از فوبیا برای مهار این ترس بیمارگونه، فرد به کمک پزشکی نیاز خواهد داشت.

۸- ترس از شستشو Ablutophobia

یک ترس غیرطبیعی از شستشو، استحمام و تمیزکاری است که فرد از فکر کردن به اینکه باید حمام برود یا دستانش را بشوید دچار اختلال فوبیا می‌شود. این نوع از ترس در کودکان و زنان شایع‌تر از مردان است.

۹- آینه هراسی Catoptrophobia

همه مردم نسبت به بدن خود احساس مثبت و پذیرش ندارند. تصور چاق‌تر یا لاغرتر بودن شاید باعث شود از نگاه کردن به آینه طفره بروند اما در فوبیای آینه هراسی، فرد از انعکاس تصویر خود در آینه یا هر سطح فلزی و صیقلی هم دچار ترس و واهمه می‌شود. انعکاس هراسی Spectrophobia نام دیگر این فوبیا است. ترس از اینکه هنگام نگاه کردن به آینه تصویر فرد ترسناک دیگری را ببیند یا انعکاس تصویر خود را متفاوت از آنچه درباره خود می‌اندیشد ببیند یکی از فوبیاهای آزاردهنده است که برخی از افراد به آن مبتلا هستند.

۱۰- ترس از تخم مرغ Ovaphobia

اگر برای میهمان خود در یک روز تعطیل صبحانه درست کردید و بی‌قراری و تنفس سریع و احساس ناآرامی در وی دیدید، اصلا تعجب نکنید. نگاهی به میز صبحانه بیاندازید، احتمالا بشقاب نیمرویی که جلوی وی گذاشته‌اید باعث ایجاد این واکنش شده است. ترس از تخم‌مرغ، چه به صورت سالم و چه شکسته، پخته یا خام، یکی از آن فوبیاهای عجیب است. اگر فرد به رنگ زرد هم فوبیا داشته باشد (xanthophobia) اوضاع بدتر خواهد شد. بهتر است هرچه سریعتر ظرف تخم‌مرغ را از روی میز بردارید. آلفرد هیچکاک، کارگردان معروف یکی از افراد مبتلا به این فوبیا است.

۱۱- خروس هراسی Alektorophobia

یک خاطره مبهم و فراموش‌شده از دوران کودکی، از حمله و نوک زدن یک حیوان خانگی مانند مرغ، خروس یا جوجه ممکن است ریشه ایجاد این فوبیا باشد. فرد مبتلا با دیدن حتی یک جوجه زرد کوچک ، دچار هراس شده و ضربان قلبش بالا می‌رود. دست زدن به این حیوان ممکن است برای وی غیرممکن باشد. افراد زیادی به ترس از حیوانات که به طور کلی Zoophobia گفته می‌شود دچار هستند اما همگی از مار و عقرب و سوسک نمی‌ترسند. پس دفعه بعد اگر دیدید دوستتان از یک جوجه‌ی زیبا می‌ترسد اصلا تعجب نکنید.

۱۲- فوبیای کاغذ  Papyrophobia

درک این نوع ترس شاید برای شما هم سخت باشد، اما واقعا کسانی هستند که از لمس کردن کاغذ می‌ترسند. افراد مبتلا به این فوبیا از بافت خاص کاغذ ترس دارند و یا ممکن است از صدای کاغذی که مچاله یا پاره می‌شود هم وحشت داشته باشند. عصر دیجیتال و حذف شدن تدریجی کاغذ، قطعا باعث خوشحالی این گروه خواهد بود تا دیگر لازم نباشد با دست زدن به کاغذها، با ترس خود روبرو شوند.

۱۳- ترس از باد Ancraophobia or Anemophobia

هر دوی این اصطلاحات به ترس از باد دلالت دارند. افراد مبتلا به این فوبیا از قرار گرفتن جلوی پنجره باز پرهیز می‌کنند. از خشک کردن دست توسط دستگاه خشک‌کن سرویس بهداشتی فرودگاه‌ها و حتی از قرار گرفتن در مسیر باد کولر و پنکه خودداری می‌کنند. ریشه این فوبیا نیز مانند سایر انواع آن، احتمالا مربوط به یک اتفاق و تجربه خاص در دوران کودکی است.

ترس از باد و جریان هوا می‌تواند زندگی فرد را به راحتی مختل کند.

۱۴- ترس از نخ Linonophobia

این نوع از فوبیا مربوط به دیدن یا لمس کردن هر چیز رشته مانند مانند نخ، طناب و … است. بی‌تردید ریشه آن به یک تجربه ناخوشایند در دوران کودکی برمی‌گردد. یک تست آنلاین برای بررسی میزان فوبیا به نخ وجود دارد که می‌توانید با انجام آن به شدت هراس خود پی ببرید. این تست به زبان انگلیسی است.

۱۵- ترس از رقصیدن Chorophobia

ترس از رقصیدن و قرار گرفتن در موقعیت‌هایی که فرد ممکن است مجبور به رقصیدن شود، یکی از آن فوبیاهای عجیب است. این اختلال ممکن است با هراس اجتماعی یا جمع هراسی Socialphobia همراه باشد که رقصیدن در جمع را به موقعیتی اضطراب‌آور تبدیل می‌کند.

۱۶- ترس از چسبیدن کره بادام زمینی به سقف دهان Arachibutyrophobia

شاید برای شما خنده‌دار باشد اما افرادی هستند که از چسبیدن کره بادام زمینی به سقف دهانشان دچار وحشت و ترس می‌شوند. با تصور خوردن این کره مقوی، افزایش ضربان قلب، تنفس بریده بریده، ترس و ناراحتی شدیدی برای فرد ایجاد می‌شود.

۱۷- ترس از بیان عقیده Allodoxaphobia

اگر در بین اطرافیان و همکاران خود فردی را دیدید که در بحث‌های گروهی شرکت نمی‌کند، مطمئن باشید وی دچار فوبیای ترس از بیان عقیده است. ریشه این مشکل به گذشته وی بازمی‌گردد که احتمالا در موردی خاص نتوانسته است به خوبی از عقیده خود دفاع کند و یا از طرف جمع، به طرز بدی نظرش رد شده است. این فرد در موقعیت‌های اجتماعی از رویارویی با دیگران و بحث کردن به شدت اجتناب می‌کند.

۱۸- ترس از باز کردن چشم Optophobia

من به شخصه نمی‌توانم این یکی را تصور کنم، فردی که دچار این فوبیا باشد چطور خواهد توانست به امور روزمره زندگی خود رسیدگی کند؟ ترس از باز کردن چشم‌ها می‌تواند زندگی فرد را به یک فاجعه تبدیل کند اگر به موقع درمان نشود.

۱۹- ترس از مدرسه رفتن Didaskaleinophobia

بی‌علاقگی به مدرسه می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد اما این نوع فوبیا به یک مورد خاص اشاره دارد که فرد دچار اضطراب ناشی از دور شدن از والدین می‌شود. این فوبیا بین کودکان ۷ تا ۱۱ سال شدیدتر است. شاید شما هم روز اول مدرسه رفتن خود را به خاطر داشته باشید که مادرتان مجبور بود برای کاهش ترس و اضطراب شما، پشت در کلاس بایستد تا او را ببینید.

۲۰- ۶۶۶ هراسی Hexakosioihexekontahexaphobia

بعضی از افراد از جمعه سیزدهم هراس دارند که به دلیل اعتقاد به نحس بودن عدد ۱۳ و مصادف شدن آن با جمعه است، اما ۶۶۶ هراسی، ریشه در انجیل دارد که این عدد را عددی شیطانی معرفی کرده است.

اگر خواندن نام این فوبیا برایتان مشکل است و از تلفظ این نام طولانی لاتین دچار اضطراب شده‌اید باید بگویم به یک فوبیای دیگر به نام ترس از کلمات طولانی hippopotomonstrosesquippedaliophobia دچار هستید.

۲۱- ترس از پر Pteronophobia

باورش شاید سخت باشد که یک چیز نرم و بی‌خطر مانند پر چطور می‌تواند باعث وحشت و ترس یک فرد شود. اما این اتفاقی است که برای بعضی‌ها می‌افتد. شاید یک مواجهه ناجور با پر در دوران نوزادی یا کودکی، منجر به بروز واکنش شدید به پر در بزرگسالی شود.

۲۲- فوبیای جنگل Hylophobia

این یکی با ترس از جنگل و درخت و حتی یک تکه چوب ممکن است بروز کند. فردی که در گذشته‌های دور در جنگلی گم شده بوده یا تجربه ناخوشایند دیگری در میان درختان داشته، اصلا بعید نیست در سراسر زندگی خود با این فوبیا درگیر باشد.

۲۳- ترس از زنده به گور شدن Taphophobia

حتما شما هم شنیده و در فیلم‌های زیادی دیده‌اید که فرد زنده‌ای عمدا یا سهوا دفن شده باشد. این تصویر برای عده‌ای از افراد فوبیایی را ایجاد کرده است که با فکر کردن به آن علائم هراس بروز می‌کند. ترس از مرده‌ها و یا از مردن می‌تواند تا حدودی طبیعی باشد، اما فوبیای زنده زنده دفن شدن حالت عادی ندارد.

۲۴- ترس از زنان زیبا Venustraphobia

این هم یک نمونه دیگر از فوبیاهای عجیب و غریب فهرست ما است که فرد از زنان زیبا می‌ترسد.

۲۵- بی‌نظمی هراسی Trypophobia

این نوع ترس با مشاهده یا تجسم الگوهای نامنظم از حفره یا سوراخ‌ها بر روی چیزی، موجب بروز علائم فوبیا در فرد می‌شود. این اختلال در زنان شایع‌تر است.

شما هم از تصاویر حفره دار می‌ترسید؟

این لیست می‌تواند ادامه یابد

همان‌طور که دیدید فوبیا یا ترس از هر عامل فیزیکی و غیرفیزیکی ممکن است ایجاد شود بنابراین فهرست انواع فوبیا به این موارد خلاصه نمی‌شود. نکته مهم این است که داشتن این فوبیاها، حتی عجیب‌ترینشان اصلا اختیاری نیست و نباید فردی را که دارای این نوع از ترس‌های بی‌دلیل هستند سرزنش کنید. گاهی والدین به اشتباه فرزندان خود را به دلیل ترس وی از چیزی مورد سرزنش یا حتی تنبیه قرار می‌دهند که باید بگوییم این خیلی ناعادلانه است. زیرا همین والدین ممکن است بدون اینکه خود بدانند به یک یا چند فوبیای دیگر و کمتر شناخته‌شده مبتلا باشند.

آیا فوبیا را باید درمان کرد؟

در پاسخ به این پرسش باید گفت بستگی به نوع فوبیا دارد. برخی از انواع فوبیا قابل اجتناب هستند و فرد می‌تواند از قرار گرفتن در معرض آنها خودداری کند. اما همانطور که دیدید تعداد زیادی از فوبیاها هستند که زندگی فرد را دچار اختلال می‌کنند. بنابراین این افراد بهتر است از کمک روان‌شناس و روان‌پزشک برای درمان اختلال ترس خود استفاده کنند.

حتما شما هم شنیده‌اید که می‌گویند برای از بین رفتن ترس، باید در معرض عامل ایجاد ترس قرار گرفت. اما باید بدانید رفتاردرمانی بهتر است تحت نظارت یک متخصص باشد تا مشکلات جدیدتری ایجاد نکند. روانکاوها با بررسی ریشه و علل فوبیا با استفاده از گرفتن شرح حال بیمار یا در مواردی استفاده از هیبنوتیزم، مرحله به مرحله و به صورت کنترل شده فرد را در معرض آن موقعیت خاص قرار می‌دهند تا با اصلاح واکنش رفتاری وی، فوبیا را درمان کنند.

در موارد مختلفی مانند ترس از پرواز، یا ترس از سخنرانی در جمع، شاید نیاز باشد از داروهای ضداضطرابی که پزشک تجویز می‌کند کمک بگیرید.

فوبیا غیر ارادی است، دیگران را بابت وجود ترس‌هایشان سرزنش نکنید.

سخن آخر

ترس یک واکنش طبیعی به یک عامل محرک است، اما خارج شدن آن از حالت طبیعی و ترسیدن غیرمنطقی و بدون دلیل، یک نوع اختلال روانی است که انواع مختلف و متنوعی دارد. از اینکه دارای فوبیای خاصی هستید نگران نشوید. در صورت آزاردهنده بودن، خود را مجبور به تحمل آن نکنید. کمک بگیرید تا بتوانید بر فوبیا غلبه کنید یا راحت‌تر با آن کنار بیایید.

من به شخصه دارای چند نوع فوبیا هستم که یکی از مهم‌ترین آنها ترس از ارتفاع Acrophobia است که دقیقا می‌دانم ریشه و دلیل آن چیست. به نقل از مادربزرگم؛ در کودکی من دچار خوابگردی بودم. صبح زود یکی از شب‌هایی که روی پشت‌بام خوابیده بودیم، در خواب برای خودم راه می‌رفتم که اگر جیغ و داد زن همسایه که برای خرید نان می‌رفت، نبود و من روی لبه پشت‌بام بیدار نشده بودم، الان نه تنها دچار این فوبیا نبودم، احتمالا اصلا زنده هم نبودم! شما چه تجربه‌ای با فوبیاهای خود دارید؟

منابع: economictimes ، stutteringproblems ، allthatsinteresting، famousscientists

بیشتر بخوانید

تنهایی چیست و چگونه می‌توان بر حس تنهایی غلبه کرد؟

درمان بیخوابی| معرفی و خرید بهترین قرص‌های خواب‌آور جهان

بهترین روش دارویی برای کاهش استرس و اضطراب