صنعت مد و فشن در ۲۰ سال گذشته تغییرات زیادی را به خود دیده است. در گذشته، هر چند وقت یک‌بار برای هر فصل شاهد رواج یافتن مد و سبک خاصی از پوشش و استایل بودیم. اما در دو دهه اخیر با پدیده تازه‌ای رو به رو هستیم که اصطلاحا به آن فست فشن (fast fashion) یا مد سریع می‌گویند. فست فشن یعنی تغییر سریع روند مد و روی کار آمدن مداوم مدل‌های جدید که ثروت هنگفتی را به جیب کارخانه‌ها و شرکت‌های بزرگ تولید لباسی مانند زارا (Zara) سرریز می‌کند.
اما فست فشن یا مد سریع چیست؟
اگر بخواهیم تعریف دقیق‌تری از فست فشن داشته باشیم باید بگوییم که این اصطلاح به معنای رواج یافتن سبک و مدلی از لباس‌ها و استایل است که قیمت چندانی ندارند، برای طراحی و تولید آنها از ظاهر مدل‌ها در سالن‌های مد و افراد مشهور (سلبریتی‌ها) الهام گرفته شده است و به طور گسترده تولید می‌شوند و در فروشگاه‌ها قابل دسترسی و خرید هستند.
ریشه شکل‌گیری فست فشن چیست؟
قبل از دهه ۱۸۰۰ میلادی، سرعت و روند حرکت دنیای مُد کند بود. شرکت‌ها و برندهای تولید لباس باید مواد و پارچه‌های تولید را خودشان تهیه می‌کردند. برای مثال، اگر قصد تولید لباس‌هایی چرمی یا پشمی داشتند باید خودشان دست به کار می‌شدند و این مواد و پارچه‌ها را تهیه می‌کردند. اما انقلاب صنعتی همه چیز را دگرگون کرد. با وجود ابزارهای تولید دیگر طراحی، دوخت و روانه بازار کردن لباس‌های گوناگون به سختی گذشته‌ها نبود.
در اواخر دهه ۹۰ میلادی و اوایل سال‌های ۲۰۰۰ و بعد از آن، فست فشن به رهبری شرکت‌هایی مانند زارا اوج گرفتند. شیوه کار شرکت‌های مذکور به این شکل بود که با الهام از لباس و استایل افراد مشهور و مانکن‌های خانه‌های مد دنیا، لباس‌هایی ارزان را سریع روانه بازار می‌کردند و در حجمی وسیع به دست خریداران می‌رساندند. مد خیلی زود تغییر می‌کرد و به طرز شگفت‌انگیزی میان همه افراد دنیا گسترش می‌یافت.
ویژگی‌های فست فشن یا مد سریع چیست؟
برندهایی که در زمینه فست فشن و تولید پوشاک و لباس مشغول به فعالیت هستند، ویژگی‌های خاصی دارند. مثلا:
- محصولات تولیدی این برندها به شدت متنوع است؛
- محصولات تولیدی این برندها با فاصله اندکی از تولید در دسترس عموم قرار می‌گیرد؛
- این برندها از کارگران کشورهایی استفاده یا بهتر است بگوییم سواستفاده می‌کنند که دستمزد پایینی دارند؛
- تولید تعداد اندکی از هر مدل برای ترغیب مشتریان به خرید سریع‌تر و جا نماندن از دنیای مد زودگذر هم از جمله ویژگی‌های فست فشن است؛
- محصولات تولیدی برندهای فعال در حوزه مد سریع از کیفیت مرغوبی برخوردار نیست و بعد از چند بار استفاده امکان پوشیدن مجدد آن وجود نخواهد داشت.
اثرات منفی مد سریع چیست؟
اثرات منفی فست فشن بر دنیا بسیار بیشتر از آن است که فکر می‌کنید. موضوع فقط ترویج مصرف‌گرایی میان جوامع نیست بلکه پای محیط زیست، ایجاد آلودگی‌های مختلف، استثمار کارگران و … هم در میان است. در این صنعت از مواد ارزان و بی‌کیفیتی استفاده می‌شود که در آنها از رنگ‌های سرطان‌زا بهره می‌برند.
این مواد نامرغوب به طبیعت بازمی‌گردند و آلودگی‌های جدی برای آب و هوا به وجود می‌آورند. مثلا نایلون و مواد پلاستیکی که از مواد اصلی تولید پارچه لباس‌های صنعت فست فشن است از سوخت‌های فسیلی تهیه می‌شود. این سوخت‌ها باعث افزایش گازهای گلخانه‌ای و آلودگی آب‌ها و زمین‌های کشاورزی می‌شوند.
استثمار کارگران در کشورهای فقیر و توسعه‌نیافته هم یکی دیگر از موارد منفی و عواقب وجود مد سریع در دنیای امروز است. کارگرانی که برای برندها و شرکت‌های معروف در این زمینه کار می‌کنند، دستمزد بسیار اندکی دارند و در محیط‌هایی مشغول به فعالیت هستند که از نظر ایمنی و رفاهی زیر حد استاندارد است. به نظر می‌رسد که می‌توان مد سریع یا همان فست فشن را یکی از مصادیق برده‌داری در عصر حاضر دانست.
بازیگران اصلی مد سریع چه برندهایی هستند؟
بیشتر برندهایی که امروز به عنوان بازیگران اصلی دنیای فست فشن یا مد سریع شناخته می‌شوند مثل زارا یا اچ اند ام(H&M) کار خود را در دهه ۱۹۵۰ در فروشگاه‌هایی کوچک آغاز کرده‌اند. اچ اند ام، قدیمی‌ترین برندی است که در زمینه تولید محصولات مد سریع فعالیت می‌کند. این برند اروپایی در سال ۱۹۴۷ فعالیت خود را در سوئد شروع کرد و بعد از مدتی در لندن و پس از آن در آمریکا هم فعالیت‌های خود را ادامه داد. بعدها برندهای دیگری مانند زارا هم به صنعت فست فشن وارد شدند. این شرکت‌ها ایده خاصی برای فعالیت‌های خود داشتند. سیاست کلی آنها، محدود کردن فرایند طراح، تولید و فروش محصول به فقط ۱۵ روز بود.
در واقع، برندهای فعال در حوزه مد خواهان تولید سریع محصولاتی هستند که در طراحی و تولید آنها زمان زیادی صرف نشده است و با گذشت مدت کوتاهی از طراحی و شروع فرایند تولید به دست مشتریان می‌رسند. برندهای فعال متنوعی در حوزه مد سریع مشغول به کار هستند که همگی با به کارگیری عنصر سرعت در تولید بر رفتار مصرف‌کنندگان اثرات شایانی می‌گذارند.
فست فشن چه تغییراتی در رفتار مصرف‌کننده به وجود می‌آورد؟
همان‌طور که پیش‌تر هم گفته شد، مد سریع باعث بروز تغییرات چشم‌گیری در رفتار مصرف‌کننده‌ها شده است. برندهای معروفی مانند میس‌گایدد(Missguided) و… با تغییر سریع محصولاتی که به بازار روانه می‌کنند و قیمت مناسبی که برای آنها در نظر دارند، مشتریان را ترغیب به خرید مداوم می‌کنند. مشتریان هم که احساس می‌کنند با خرید نکردن از فروشگاه‌هایی که محصولی ارزان ارائه می‌کنند، سرشان کلاه خواهد رفت، دست به خرید می‌زنند.
از سوی دیگر، گروه عمده‌ای از مشتریان هم برای جا نماندن از غافله مد و فشن، سعی می‌کنند با جریان تند و سریع تغییر مد خود را هماهنگ کنند. در نتیجه، کمد لباس‌هایشان با انبوهی از پوشاک بی‌ارزش و بی‌کیفیتی پر می‌کنند که نه جنس خوبی دارند و نه می‌توان از آنها در بلندمدت بهره گرفت. در واقع، برندهای فست فشن ذهن و احساس مخاطب را طوری ترتبیت می‌کنند و عادت می‌دهند که مدام به سوی خرید تشویق شود و چیزهایی را به کمدش اضافه کند که ضروری نیستند.
چه برندهای معروفی در زمینه فست فشن فعالند؟
برندهای متعدد و معروفی در زمینه فست فشن مشغول به فعالیت هستند. درست است که این سبک از تولید و فروش لباس، مضرات فراوانی در جوامع مختلف دارد اما از سویی باعث روشن نگه داشتن مدام چراغ بازارهای پوشاک می‌شود. هر چند سود زیادی از فروش لباس‌ها با قیمت ارزان روانه جیب فروشندگان نمی‌شود اما با این وجود، شور و شوقی دائمی در بازار لباس وجود خواهد داشت و رکود به وجود نمی‌آید. اما اجازه بدهید به سراغ برندهای معروف در این زمینه برویم.
برند های فست فشن
- بنِتون (Benetton)؛
- فور اِوِر ۲۱ (Forever 21)؛
- نیو لوک (New Look)؛
- اچ اند ام (H&M)؛
- زارا(Zara)
- اسپریت (Esprit)؛
- پول اند بی‌یر (Pull & Bear)؛
- و… .
یکی از عواقب به شدت چشم‌گیر توسعه فست فشن، مخدوش شدن خلاقیت است. برندی که بخواهد مدام لباس‌هایی متنوع و نو به بازار ارائه کند، خلاقیت را فدا خواهد کرد و در تلاش خواهد بود تا با ایجاد تغییرات کوچک روی محصولات قبلی یا طراحی‌های سرهم‌بندی‌شده، روند تولید را ادامه دهد.
چه باید کرد؟
طراحان مد باسابقه دنیا مثل ویوین وست‌وود (Vivienne Westwood)، دیدگاه جالب و ارزشمندی نسبت به مد دارند. آنها می‌گویند: « کمتر خرید کنید، درست انتخاب کنید و مدتی طولانی لباس را بپوشید». برای اینکه در دسته افراد خوش‌پوش و خوش‌تیپ قرار بگیرید باید حتما اینک نکته را بدانید. یادتان باشد، کیفیت در زیبایی لباس تاثیرات شگفت‌انگیزی دارد. اگر به پوشیدن لباس‌های ارزان‌قیمت و اصولا بی‌کیفیت برندهای فعال در حوزه فست‌فشن علاقه دارید، یادتان باشد که جنس، برش و دوخت لباس است که باعث حلوه متفاوت آن خواهد شد.
علاوه بر اینکه با کنار گذاشتن فست فشن، مصرف‌گرایی رایج در جوامع کنونی به شدت کاهش پیدا خواهد کرد، از عواقب مخرب این صنعت در ایجاد آلودگی‌های زیست‌محیطی هم جلوگیری می‌شود و نظام سواستفاده از کارگرانی که با دستمزدهای اندک برای برندهای بزرگ کار می‌کنند نیز برچیده خواهد شد. البته اینکه کارگران بی‌نوا دوباره و چگونه پس از خروج از فست فشن، مورد استفاده صنایع و کشورهای بزرگ قرار بگیرند کاملا مشخص نیست. در هر حال ابعاد منفی فست فشن یا مد سریع بسیار زیاد است و اگر مسیر فعلی آن تغییر نکند، عواقب منفی آن هر روز بیش از پیش، جهان را تحت تاثیر خود قرار خواهد داد.
منبع: goodonyou.eco
