نظرسنجی از مهم‌ترین و معتبرترین ابزارها برای دریافت بازخورد حقیقی از مخاطبان محسوب می شود. فرقی نمی‌کند که مخاطب ما یک خریدار محصولات، دنبال کننده پیج شخصی یا کسب و کار ما، بازدید کننده وبسایتمان و … باشد، به هرحال در هر حوزه‌ای که فعالیت داریم همواره به دنبال بهبود و پیشرفت هستیم. این هدف محقق نمی‌شود مگر با کمک افرادی که مخاطب ما هستند و برایمان بسیار ارزشمند خواهند بود. پس با ما همراه باشید تا به رموز طراحی نظرسنجی موثر دست یابید.
دلایل اهمیت طراحی نظرسنجی موثر
دلایل زیادی برای اجرای نظرسنجی وجود دارد و ما همگی به این موضوع واقف هستیم که نظرسنجی چه فواید و نتایجی به دنبال دارد. با این حال برخی از مهم‌ترین آن‌ها را در ادامه بیان می‌کنیم.
آزمون و خطا راهی منسوخ و پر هزینه
از آنجایی که هیچکس و هیچ چیز کامل نیست، ما نیز زمانی‌که خدمتی ارائه می‌دهیم، پیشرفت و ارتقا خود را وابسته به رضایت و وفاداری مخاطبان خود می‌دانیم. از طرفی آزمون و خطا راهی منسوخ و پرهزینه برای رسیدن به مقصود است و طبیعتا خواندن ذهن مخاطب برای ما مقدور نیست! پس بهترین راه برای نزدیکتر شدن به مخاطب و مطلع شدن از نظرات او، نظرسنجی است.
بررسی اقدامات در بازار هدف
ابزارهایی ساده و مقرون به صرفه برای دریافت نظرات ارزشمند هستند. چه در مسیر رشد و ترقی باشید، چه در رکود و یا ابتدای فعالیت خود، نظرسنجی از مخاطب به شما اطلاعات مفیدی در این خصوص می‌دهد که تلاش‌های خود را چه زمانی دو چندان و در چه مواقعی متوقف کنید. این روش به شما جهت مناسب را نشان خواهد داد و متوجه خواهید شد که فعالیت نوپای شما و بازار هدف اقدامات شما را صحیح دانسته یا خیر. طراحی نظرسنجی موثر می‌تواند به شما در کشف علت کمک کرده و در وقت و هزینه شما صرفه جویی کند.
اقدامات لازم در جهت بهبود کسب و کار
یک طراحی نظرسنجی موثر به شما کمک می‌کند تا بهبودهای لازم را به کسب و کار خود ببخشید و با انجام مستمر و دوره‌ای آن بتوانید شانس موفقیت خود را بیشتر و بیشتر کرده و مزیت رقابتی برای خود ایجاد کنید. همه ما جمله معروف “جلوی ضرر را هرجا بگیریم منفعت است” را شنیده‌ایم. با انجام نظرسنجی می‌توانیم نقاط ضعف، اشتباهات و خطاهای‌مان را پیش از آن که دیر شود متوجه شویم و اقدامات لازم برای پیشگیری را انجام دهیم.
اصول کلیدی طراحی نظرسنجی موثر
در این قسمت از مقاله به مهم‌ترین اصول برای رسیدن به خروجی موثر اشاره می‌کنیم.
برای طراحی نظرسنجی موثر به ساده سازی فرآیند توجه کنید
می‌دانیم زمانی که نیاز به انجام یک نظرسنجی از افراد داریم و قرار است دقایقی وقت آن‌ها را بگیریم، آن‌ها لزوما مشتاق شرکت در آن نیستند و نمی‌خواهند خود را به دردسر بیاندازند. پس باید تا جای ممکن تجربه نظرسنجی آن‌ها را ساده و بی دردسر کرده و از پرسیدن سوالاتی که نیاز به تفکر زیاد و تحلیل دارند خودداری کنیم. به این ترتیب هم تجربه بهتری از نظرسنجی شما خواهند داشت و هم تعداد افراد بیشتری مشارکت می‌کنند.
مخاطب را هدف نظرسنجی خود نشان دهید، نه خودتان
به جای آوردن جملات کلیشه‌ای مانند اینکه اگر به این پرسش‌ها پاسخ دهید به ما کمک بزرگی کرده‌اید، جملاتی را بیاورید که نشان دهد پاسخ به این سوالات چه فوایدی را برای مخاطب در پی خواهد داشت. مواردی مانند، شرکت در این نظرسنجی سبب ارائه خدمات بهتر، سایتی مفیدتر، رفع باگ و اشکالات محصول و … خواهد شد.
گزینه‌های جامعی در نظرسنجی خود قرار دهید
این امکان را فراهم کنید که هر شرکت کننده‌ای بتواند به هر حال یک گزینه را انتخاب کند و اصطلاحا دست او را باز بگذارید. با قرار دادن گزینه‌هایی مثل “مطمئن نیستم”، “نمی‌دانم”و حتی قرار دادن باکسی برای توضیح بیشتر توسط وی، هم موجب می‌شوید مخاطب مشارکتش را با ارسال پرسشنامه شما حفظ کند و هم جواب‌های ضعیف و نامربوط در نظرسنجی کمتر می‌شود.
بیشتر بخوانید: ۷۵ ایده برای راه اندازی کسب و کار
گزینه‌های کاملا متمایز ایجاد کنید
نباید بین گزینه‌های متفاوت اشتراک وجود داشته باشد. به طور مثال از مخاطب بخواهید بین گزینه‌های مختلف نمره‌ای که به شما می‌دهد را انتخاب کند و یک گزینه ۱۵-۱۰ و گزینه دیگر ۲۰-۱۵ باشد. این مشکل سبب می‌شود یا شرکت کننده مشارکتش را قطع کند و یا پاسخ نادرست ارائه دهد. پس گزینه خود را به این شکل اصلاح کنید: ۱۵-۱۰ و ۲۰-۱۶.
تقریب را جایگزین سوالات دقیق و سخت کنید
جملات خود را به گونه‌ای بنویسید که مخاطب را به فکر کردن تشویق کند، در غیر این صورت پاسخ مناسب را دریافت نمی‌کنید. به طور مثال به جای آن که بپرسید شما تا کنون چند محصول از ما خریده‌اید و در گزینه‌ها تعداد مشخصی از اعداد را بیاورید، بهتر است بپرسید، شما تا کنون تقریبا چند محصول از ما خریده‌اید؟
استفاده از یک سوال پاسخ باز در پایان کار
اگر در ابتدای نظرسنجی از سوالاتی که نیاز به پاسخ تشریحی و تایپ توسط مخاطب دارد، استفاده کنید او را خسته خواهید کرد و احتمال ترک فرایند توسط او بالا می‌رود. اما زمانی که فرد در طی نظرسنجی کاملا ارتباط برقرار کرده و متوجه فواید آن شده است، در پایان به سوال تشریحی شما با حس بهتری پاسخ می‌دهد.
بازنگری کنید
یکی دیگر از اصول طراحی نظرسنجی موثر، بازنگری است. قبل از آن که نظرسنجی خود را به اجرا در بیاورید، از افراد دیگر بخواهید تمام محتوای شما را از نظر دستور زبان، علائم نگارشی، غلط املایی و … بررسی کنند. به این ترتیب از سردرگمی مخاطب جلوگیری کرده و خروجی بهتری خواهید داشت.
برای طراحی نظرسنجی موثر سوالات نامرتبط نپرسید
باید در نظرسنجی صرفا از مطالب مرتبط به موضوع از مخاطبان سوال بپرسیم و از هر پرسش نامربوط یا شخصی خودداری کنیم. سوالاتی مانند گرایشات سیاسی، مذهبی، خانوادگی و … تنها زمانی مجاز به مطرح کردنشان هستیم که دانستن آن‌ها واقعا لازم بوده و این لزوم را برای مخاطب خود نیز تشریح کرده باشیم.
زمان را مدیریت کنید
لازم است زمان مخاطب را ارزشمند دانسته و از طرح سوالاتی که اهمیت ندارند صرف نظر کنیم. اگر فرایند نظرسنجی طولانی و زمانبر است، بهتر است اولویت‌های خود را رتبه‌بندی و فقط مهم‌ترین آن‌ها را ذکر کنیم.
در طراحی نظرسنجی موثر از ابهام بپرهیزید
باید بدانیم که مخاطب همواره به اندازه ما به موضوع اشراف ندارد، پس حین طرح سوالات بهتر است منظور خود را با بیان جزئیات بیشتر روشن کرده و شرکت‌کننده را از ابهام و سردرگمی نجات دهیم.
هر سوال، تنها یک مفهوم داشته باشد
هرگز چند مفهوم را در یک سوال نپرسید و آن را در پرسش‌های دیگر تقسیم کنید. به طور مثال اگر پرسیده شود تجربه خرید شما چقدر آسان و سریع بوده؟ هم زمان دو مفهوم آسان بودن و سریع بودن را هدف قرار داده است و اگر مخاطب سفارش خود را بعد از نهایی کردن فرایند خرید، به سرعت دریافت کرده باشد اما فرایند خرید او بسیار سخت و پیچیده بوده باشد، نمی‌تواند پاسخ درستی به این سوال بدهد.
از کلمات نسبی استفاده نکنید
استفاده از عبارت‌هایی که معنای نسبی دارند، می‌تواند تعابیر متفاوتی را در ذهن افراد ایجاد کند، به طور مثال اگر در پرسش خود از کلمه اکثر اوقات استفاده کنید، ممکن است منظور شما چند بار در روز باشد و مخاطب شما اغلب را، چندبار در هفته برداشت کند.
از پرسش‌های جهت‌دار خودداری کنید
اساسا مردم تمایل دارند آنچه را که مایل به شنیدنش هستیم را بازگو کنند. پس اگر شما درباره مفید بودن یا مثبت بودن از آن‌ها بپرسید، به طور ناخوداگاه آن‌ها را به سمت پاسخی مثبت‌تر سوق می‌دهید. مثلا یک طیف پرسش از جهت‌دار تا بدون جهت را برای شما آورده‌ایم تا بهتر متوجه گفته ما شوید.
- چقدر این نظرسنجی عالی بود؟
- چقدر این نظرسنجی را دوست دارید؟
- به این نظرسنجی چه امتیازی می دهید؟
از پرسیدن سوالات طیفی خودداری کنید
پرسش‌هایی که موافقت یا عدم موافقت، رضایت تا عدم رضایت و … را در گزینه‌ها مطرح می‌کنند، سوالات مناسبی نیستند و بهتر است آن را با عبارات مناسب‌تر جایگزین کنید. به طور مثال به جای آن که مطرح کنید، من هنگام استفاده از این وبسایت بسیار رضایت دارم و در گزینه‌ها از خیلی موافق تا خیلی مخالف را مطرح کنید، بهتر است بپرسید که تجربه شما در استفاده از وبسایت ما چقدر رضایت‌بخش است؟ و در گزینه‌ها از خیلی تا هرگز را قرار دهید.
بیشتر بخوانید: چگونه درست نقد کنیم و منتقد خوبی باشیم؟ رازهای یک نقد خوب و سازنده
طراحی نظرسنجی موثر و نکات مهم
نظرسنجی‌های موفق که توانستند خروجی‌های مفیدی ارائه دهند و با مخاطب ارتباط خوبی برقرار کنند، از چند جهت با سایرین متفاوت بوده‌اند که توجه به آن‌ها می‌تواند بسیار اثربخش باشد:
- آسان بودن فرایند تجزیه و تحلیل اطلاعات یک نظرسنجی از فاکتورهای موفقیت آمیز بودن یک نظرسنجی است.
- افزایش تعداد شرکت‌کنندگان می‌تواند به داشتن یک نظرسنجی حرفه‌ای تر کمک کند.
- تصویر برند خوبی از خود در نظرسنجی به جای بگذارید.
- از داده‌های معتبر و دقیق استفاده کنید.
پرسش‌های اصولی در طراحی نظرسنجی موثر
گرچه طرح چند پرسش و درخواست پاسخ از افراد کار آسانی است اما آنچه که دشوار است، طراحی نظرسنجی موثر و اصولی است. تک تک پرسش‌هایی که مطرح می‌شوند، باید با هدف صحیح و روش مناسب بیان شوند تا ما را هدف برسانند. محققان بیان می‌کنند که سوال صحیح دارای چند ویژگی است از جمله:
- دقیقا و فقط همان چیزی را که می‌خواهد بسنجد، مورد ارزیابی قرار می‌دهد.
- مفاهیم دیگری را مورد ارزیابی قرار نمی‌دهد.
- برای تمامی افراد معنای یکسان و مشخصی دارد.
بنابراین طرح یک پرسش ایده‌آل کار آسانی نیست و نیاز به مطالعه و تخصص دارد.
نظر شما چیست؟
همه ما می‌دانیم که دریافت بازخورد از کلیدی‌ترین فاکتورهای پیشرفت در هر حوزه‌ای است و نظرسنجی نیز از ابزارهای دقیق و حرفه‌ای برای دریافت بازخورد است. در این مقاله از دلایل اهمیت تا چگونگی طراحی نظرسنجی موثر را تشریح کردیم. با رعایت این عناصر کلیدی و تنظیم یک نظرسنجی اصولی می‌توان اقدام به ارزشیابی مقاصد مدنظر کرده و با بهبود شرایط زمینه پیشرفت و ترقی را فراهم کنیم. از همراهی شما سپاسگزاریم و منتظر نظراتتان هستیم.
منابع:
