سیر تکاملی شغل‌ها در چند سال اخیر به سمت و سوی مکانیزه و رباتیکی شدن پیش رفته است. بسیاری از فرصت‌های شغلی از شروع انقلاب صنتعی به سمت جایگزینی انسان با ربات حرکت کرده است که این موضوع ناشی از صرفه اقتصادی ماشین‌ها نسبت به انسان است.

ماشین‌ها، فعالیت انسان را به درستی و با دقت بیشتر بدون خستگی می‌توانند در ۲۴ ساعت شبانه روز انجام دهند، این همان نکته‌ای است که باعث جایگزینی انسان و ماشین شده است. جایگزینی انسان با ربات می‌تواند باعث ایجاد فرصت‌های جدید شغلی نیز بشود.

در این مقاله‌ی با شغل‌هایی که در چند سال آینده به وجود می‌آیند و یا از بین می‌روند، آشنا می‌شویم.

بخش پزشکی و سلامت

استفاده از ابزارها و لوازم پایش سلامتی همچون ساعت ها و دستبندهای هوشمند و چیپ های سلامتی کاشتنی که به صورت مداوم و مستمر اطلاعات سلامتی ما را تحلیل می کنند، نیاز به مراجعه مستمر به پزشک و یا پرستار را کمتر کرده است. این ابزارها اطلاعات ضروری را می‌توانند به تلفن هوشمند یا پزشک ارسال نمایند و پزشک به صورت غیر حضوری وضعیت سلامت بیمار را تحت نظر می گیرد.

استفاده از ربات‌های دستیار پزشک و ربات‌های جراح در آینده بیشتر می شود. هرچند هم اکنون برخی از ربات‌های جراج به صورت محدود در برخی بیمارستان ها استفاده می شوند. (‌ این ربات ها توسط پزشکان کنترل می شوند)

حمل و نقل

حمل و نقل از زیرساخت‌های مهم جامعه است. رانندگان تاکسی بخشی از جامعه هستند که پیشرفت تکنولوژی بر شغل آنها تاثیر می گذارد. وجود تاکسی‌های اینترنتی در کشورمان و دنیا بخشی از تاثیر مثبت آن است اما بخش منفی آن استفاده از تاکسی های خودران است. در چند سال اخیر شرکت های بزرگ دنیا سعی بر خودران کردن اتوموبیل ها و استفاده از آنها در ناوگان حمل و نقل شهری کرده اند.

می توان اینگونه تصور کرد که در ۱۰ سال آینده ماشین های خودران جای رانندگان تاکسی را خواهند گرفت. البته هرچند هنوز برای جایگزینی انسان و ماشین در کشورمان زمان زیادی باقیست اما هم اکنون شرکت هایی چون تسلا،فولکس واگن، گوگل، ب ام دبلیو و… سطح های متفاوتی از رانندگی خودکار را در ماشین های خود به کار می برند.

فروشگاه های زنجیره ای

امروزه وجود فروشگاه‌ها برای تامین لوازم و وسایل مورد نیاز، امری ضروری برای جامعه است. در ۱۰ سال آینده با توجه به گسترش فروشگاه‌های زنجیره ای انتظار می رود که عرصه بر فروشگاه‌های کوچکترتنگ شده و باعث کاهش تعداد فروشگاه‌های کوچک شود. هم اکنون در کشورمان فروشگاه‌های زنجیره‌ای چون شهروند، رفاه، افق کوروش و جانبو و… فعالیت دارند که روز به روز بر تعداد شعبه‌هایشان افزوده می‌شود.

فروشگاه های اینترنتی

گسترش اینترنت در جامعه کنونی باعث ایجاد فروشگاه‌های اینترنتی بسیاری در دنیا شده است. آمازون و علی بابا در دنیا و دیجی کالا در کشورمان می توانند نمونه‌های مناسبی باشند. فروشگاه‌هایی که نیازی به خرید حضوری نیست و روال خرید از طریق وبسایت انجام می گردد.

در ۱۰ سال آینده فروشگاه‌های اینترنتی گسترش بیشتری می‌یابند و تعدادشان نیز افزایش می‌یابد. فروشگاه‌های آنلاین در آینده باعث حذف بسیاری از فروشگاه‌های فیزیکی و در نتیجه حذف تعداد زیادی شغل خواهند شد.

کارگران و فروشندگان

روند جایگزینی ربات‌ها به جای کارگران در کارخانه ها از ابتدای عصر صنعتی شروع شده است. در ۱۰ سال آینده با توجه به گسترش بیشتر تکنولوژی، این روند سرعت و شدت بیشتری خواهد گرفت و باعث از بین رفتن چندین هزار فرصت شغلی خواهد شد. جایگزینی انسان با ربات امری اجتناب ناپذیر است. حتی امروزه در نانوایی‌ها نیز روند مکانیزه شدن کاملا محسوس و مشهود می‌باشد به گونه ای که برخی از کارهای نانواهای سنتی نیز توسط ماشین‌های صنعتی انجام میشود.

هم اکنون در برخی از انبارهای شرکت آمازون از ربات‌های کارمند به جای انسان‌ها استفاده می شود،‌ که تعداد آنها بالغ بر ۴۰ هزار ربات است و در بخش حمل و نقل در انبارهای این شرکت مشغول به کار هستند.

مدارس و آموزش

مدارس به شکل امروزی حدود ۱۲۵ سال پیش در ایران به وجود آمدند، مدارسی که آموزش را برای همه‌ی اقشار جامعه میسر می‌ساخت. روال گذشته مدارس را محیطی مشخص برای تدریس و حضور دانش آموز در زمان خاص تعیین کرده بود، در آینده تغییر خواهد کرد و بیشتر آموزش‌ها به صورت آنلاین برگذار خواهد شد.

هم اکنون در کشورمان وبسایت‌هایی همانند فرانش، مکتب خونه، فرادرس و … در این بخش فعال هستند البته تعدادی دانشگاه مجازی به صورت آنلاین به پذیرش و آموزش دانشجو می پردازند.

صنعت چاپ

سالانه چندین میلیون تن کاغذ در صنعت چاپ مصرف می‌شود. صنعت چاپ یکی دیگر از حوزه‌هایی است که تکنولوژی بر آن تاثیر بسیار زیادی داشته است. با گسترش تکنولوژی تولید کتاب‌های الکترونیکی برای تلفن‌های همراه و کتابخوان‌ها افزایش یافته است.

نمونه‌های آن در کشورمان طاقچه، نوار، فیدیبو و… را نام برد.  در برخی کشورها از کتاب های الکترونیکی به جای کتاب‌های چاپی در مدارس استفاده می‌شود. در ۱۰ سال آینده روند الکترونیکی شدن کتب سرعت بیشتری خواهد داشت که این به منزله از بین رفتن فرصت‌های شغلی زیادی در حوضه چاپ کتاب در دنیا است.

تولید محتوای اینترنتی

تا کنون مواردی که در بالا به آنها اشاره شد همگی کاهش فرصت‌های شغلی را در آینده نشان می داد اما یکی از حوزه هایی که در آن رونق بیشتری ایجاد می شود، تولید محتوا می باشد. تولید فیلم و کلیپ های آموزشی، مقاله، نویسندگی و…. از مهمترین قسمت‌های تولید محتوا است. یوتیوبرها از جمله کسانی هستند که با تولید محتوای مناسب نیازهای جامعه، از یوتیوب درآمد کسب می‌کنند.

تعمیر وسایل الکترونیکی

یکی دیگر از شغل هایی که در ۱۰ سال آینده توسعه بیشتری خواهد یافت، تعمیر وسایل الکترونیکی است. امروزه کمتر شخصی را می‌توان یافت که حداقل یک گوشی هوشمند یا تبلت نداشته باشد. نفوذ زیاد تکنولوژی در جامعه، عمر پایین و آسیب پذیری لوازم الکترونیکی، تعمیر لوازم الکترونیکی را به یک شغل مناسب و رو به پیشرفت برای ۱۰ سال آینده تبدیل کرده است.

پرستاری سالمندان

سالمندان نیار به افرادی دارند که ار آنها نگه‌داری کنند. باتوجه به اینکه تعداد سالمندان در حال افزایش است،‌ پرستاری از سالمندان در آینده یک فرصت شغلی مناسب می باشد. البته شغل پرستاری از سالمندان نیازمند صبوری،‌روحیه بالا و گذراندن دوره های لازم است.

مربی خصوصی کودکان

آموزش کودکان و پیدا کردن مربیان مجرب برای آموزش آنها از مهمترین دغدغه‌های والدین است. داشتن یک مهارت مناسب برای آموزش به کودکان (مانند مهارت های ورزشی، زبان های خارجی، ریاضی و …) و سابقه خوب لزومه فعالیت در این حرفه می‌باشد.

مدیریت و بازیافت پسماند

امروزه انسان ها به طور متوسط در روز حدود ۵ میلیون تن زباله تولید می کنند. این حجم بسیار زیاد از زباله که روزانه تولید می شود، را می توان تا حدودی بازیافت نمود. بازیافت کردن زباله ها و استفاده مجدد از آنها باعث صرفه‌جویی در منابع طبیعی و آسیب کمتر به محیط زیست می شود. در بسیاری از کشورها زباله ها از مبدا تفکیک می‌شوند تا فرآیند بازیافت ساده . سریعتر صورت گیرد. در کشورمان نیز به صورت سنتی ضایعات و زباله های خشک مانند: پلاستیک، فلز و کاغذ جمع آوری می شود.

مهندسی ژنتیک

ژنتیک از علوم نوظهور دنیاست. با اینکه این علم نوپا و جدید است اما توانسته خدمات بزرگ و ارزنده‌ای به جامعه انسانی نماید. تولید انسولین انسانی توسط باکتری ها یکی خدمات علم ژنتیک است. هدف علم ژنتیک تولید گونه های گیاهی مقاوم (نسبت به سرما، گرما و کم آبی )، تولید میوه‌ها با خواص بیشتر، ساخت داروها، کند کردن روند پیری انسان در آینده، حفظ گونه‌های گیاهی و جانوری از خطر انقراض در آبنده می‌باشد. پیشرفت و گسترش علم ژنتیک در آینده باعث ایجاد شغل‌های زیادی خواهد شد.

ساخت بازی و برنامه

باتوجه به نفوذ اسمارت فون ها (‌ تلفن های هوشمند ) در بین اقشار مختلف جامعه و وابستگی افراد به استفاده از این گجت ها،‌ تولید برنامه و بازی های می‌تواند بستری مناسب برای فعالیت اقتصادی و ایجاد درآمد باشد. البته شنایی نیاز جامعه و سپس ساخت برنامه بر اساس آن می تواند تا حدودی ضامن موفقیت در این حوزه باشد. در جامعه برخی با نیازسنجی مناسب و ساخت برنامه براساس آن به موفقیت هایی نسبی رسیده اند.

شما فکر می‌کنید در آینده کدام مشاغل حذف خواهند شد و چه حرفه‌های جدیدی شکل می‌گیرد؟ آیا نگران جایگاه شغلی خود نیستید و فکر نمی‌کنید هوش مصنوعی و روبات‌ها می‌توانند جایگاه شما را اشغال کنند؟