سلامت روان یک موضوع گسترده است. ما می‌خواهیم در این مطلب تاثیرات رقصیدن را بر سلامت روان بررسی کنیم. امروزه روانشناسان و روانکاوان از حرکت درمانی به مثابه طب مکمل برای درمان بیماری‌های روحی روانی، کاهش استرس و اضطراب، تقویت مهارت‌های ذهنی-حرکتی، افزایش سطح انرژی در بدن و … بهره می‌گیرند. رقص درمانی که به آن حرکت درمانی نیز گفته می‌شود به عنوان یکی از هنرهای اصلی و پایه شناخته شده است. امروزه این هنر اصلی و پایه به عنوان ابزاری قدرتمند در زمینه درمان و خودشناسی به کار می‌رود. در ادامه متن همراه ما باشید تا کارکردهای اصلی رقص را بررسی کنیم.
بهبود روابط شخصی و روابط اجتماعی
در این شیوه از درمان، مراجعین شناخت بهتری نسبت به خود پیدا می‌کنند و با جزئیات رفتارهای خود در روابط شخصی و روابط اجتماعی‌شان بیشتر آشنا می‌شوند و می‌توانند روابط خود را بهبود بخشند. در حقیقت شرکت در گروه‌های رقص و حرکت درمانی برای آن‌ها شرایطی را فراهم می‌کند تا حالات و رفتارهای مثبت و منفی خود را کشف کنند و در راستای ایجاد تغییرات مثبت در زندگی حرکت کنند.
رقص درمانی تغییراتی را در احساسات، شناخت، عملکرد جسمانی، رفتار و دیدگاه و گرایش فرد به وجود می‌آورد و به درمان جویان کمک‌های بسیار موثری می‌کند، این کمک‌ها که جزئی از تاثیرات رقصیدن هستند عبارتند از:
- استرس یا فشار روانی خود را کاهش دهند
- عواطف و احساساتی را که بسیاری از افراد معمولا از آن دوری می‌کنند، به راحتی بروز دهند
- اعتماد به نفس آن ها افزایش پیدا کند
- حدود و مرزها را به صورت شخصی تعریف کنند
تاثیرات رقصیدن و کاهش علائم مربوط به افسردگی
مطالعات اخیر ثابت کرده‌اند وقتی افراد افسرده انواع خاصی از رقص را انجام می‌دهند، علائم افسردگی آن‌ها تا حد ممکن کاهش می‌یابد. به عنوان مثال، در یک مقاله بیمارانی که به دلیل افسردگی در بیمارستان بستری شده اند مورد بررسی قرار گرفتند، کاملا کاهش علائم مربوط به افسردگی پس از حضور در جلسات رقص تفریحی در آن‌ها مشهود بود و کاهش علائم افسردگی یکی از مهم‌ترین دلایل شرکت در جلسات رقص تفریحی به اثبات رسید.
در مطالعات دیگر نیز نشان داده شد که در محیط‌های غیر بالینی، زمانی که نوجوانان مبتلا به افسردگی خفیف تا متوسط، هنگامی که در یک برنامه ۱۲ هفته‌ای رقص شرکت کردند، سطح افسردگی‌شان کاهش یافته بود و این از مهم ترین تاثیرات رقصیدن است.
بهبود خلق و خو و نشاط و افزایش روحیه
رقص قطعاً می‌تواند شما را شادتر کند. البته میزان شادی به نوع رقصی که شما انجام می‌دهید، بستگی دارد. طبق مطالعات و بررسی‌های انجام شده در طی یک مدت مشخص مثل رقص ۱۰ هفته‌ای، بهبود خلق و خو و در کل احساس شادی بیشتری در افراد دیده می‌شود. هنگام ترک کلاس رقص افراد بسیار سرزنده‌تر و شاداب‌تر به نظر می‌رسند.
البته عمر و مدت زمان این شادی و سرزندگی چندان واضح و مشخص مورد بررسی قرار نگرفته است. البته نکته بسیار جالبی وجود دارد و آن این است که هنگامی که به خلق و خوی افراد، یک هفته قبل و یک هفته بعد از جلسات رقص توجه شده است، افزایش میزان شادی در خلق و خو در رفتار افراد شرکت کننده در جلسات رقص دیده شده است.
رقصیدن یکی از بهترین روش‌ها و به عنوان یک فعالیت فیزیکی نشاط بخش در زندگی روزمره محسوب می‌شود. یکی از دلایل همه گیر شدن این ورزش ریتمیک، انواع متعدد و مختلف آن است که با سلایق مختلف افراد سازگار است. یکی از تاثیرات رقصیدن افزایش روحیه افراد است به طوری که تمامی غم‌ها، مصیبت‌ها، ناامیدی ها و دلسردی‌ها را از ذهن فرد پاک می‌کند و باعث تقویت حس شجاعت در انسان‌ها می‌شود.
تاثیرات رقصیدن بر افزایش پیوندهای اجتماعی و دوستیابی
اگر رقصیدن گروهی را انتخاب کنید می‌توانید علاوه بر مزایای یاد شده از برقراری ارتباط با دیگران نیز لذت ببرید. برقراری ارتباط با افراد اغلب منجر به افزایش فعالیت‌های اجتماعی موثر می‌شود. به طور کلی کلاس‌های رقص در افزایش پیوندهای اجتماعی و دوستیابی به کمک شما می‌کند.
رقص و افزایش اعتماد به نفس
از دیگر تأثیرات مثبت در نتیجه رقص می‌توان به بهبود روانشناختی و همچنین عزت نفس و اعتماد به نفس بیشتر اشاره کرد که منجر به بهبود زندگی اجتماعی می‌شود، در مورد افزایش سطح سلامتی و بهبود کیفیت کلی زندگی نمی‌توان تاثیرات رقصیدن را دست کم گرفت.
رقصیدن جرات، جسارت و اعتماد به نفس فرد را افزایش می‌دهد به خصوص اگر به صورت دو نفره انجام گردد. رقصیدن به عنوان یک روش درمانی در افرادی که دچار ترس از روابط اجتماعی و اجتماع هراسی (social phobia) هستند، به عنوان یک روش درمانی موثر توصیه می گردد.
حفظ سلامتی بدن با رقص
رقص و حرکت درمانی موجب حفظ سلامتی در بدن، عملکرد بهتر مغز و احساسات می‌شود. در ادامه موارد بیشتری را باهم بررسی خواهیم کرد.
تاثیرات رقصیدن و بهبود عملکرد مغز و حافظه
آیا می‌دانستید رقص عملکرد مغز را بهبود می‌بخشد و حافظه را تقویت می‌کند؟ در طی مطالعات متعددی نشان داده شده است که تاثیرات رقصیدن با کاهش خطر زوال عقل همراه است. در یک مطالعه که توسط محققان دانشکده پزشکی آلبرت انیشتین انجام شده است مشخص شد که رقص با ۷۶ درصد کاهش خطر زوال عقل در میان اعضای مورد مطالعه همراه بوده است. همچنین در این مطالعه بیان شد که حفظ سبک زندگی فعال تا سنین پیری می‌تواند توانایی‌های حرکتی، شناختی و ادراکی را به درستی حفظ کند.
رقصیدن اثرات مثبت زیادی روی مغز دارد. توانایی رقص در تحریک فاکتورهای رشد عصبی نیز جز مزایا رقصیدن محسوب می شود. این عامل باعث ممانعت از پیری می‌شود. اکنون شاید این سوال برای شما مطرح شده باشد که فاکتورهای رشد عصبی چه چیزهایی هستند؟ آن‌ها در واقع پروتئین هایی هستند که برای حفظ سلامت نورون های حسی ضروری به نظر می‌رسند.
بهبود بیماری پارکینسون
از دیگر تأثیرات رقصیدن بر مغز می‌توان به درمان افراد مبتلا به بیماری پارکینسون که یک اختلال حرکتی عصبی پیشرونده است، اشاره کرد. رقص درمانی نوعی هماهنگی و اتصال بین بدن و مغز است و قدرتی شفا بخش دارد. انجمن رقص درمانی آمریکا (ADTA) از این روش برای بهبود سلامت عاطفی، اجتماعی، شناختی و جسمی فرد استفاده می‌کند.
در حالی که احتمالاً استفاده از رقص به عنوان یک هنر شفا بخش به اندازه عمر بشر قدمت دارد، این عمل از دهه ۱۹۹۰ به یک حرفه ثابت در کشورهای غربی تبدیل شد.
بیشتر بخوانید: بهترین حرکات ورزشی برای کارمندان | معرفی ۲۵ حرکت ورزشی مفید
تاثیرات رقصیدن بر استحکام استخوان‌ها
اگر از منظر خواص فیزیکی و جسمانی به رقصیدن نگاه کنیم می‌توانیم به این موضوع اشاره کنیم که رقص و حرکت درمانی مشابه تمرینات ورزشی قلمداد می‌شود و خاصیت هماهنگ سازی اعضای بدن می‌شود و کشش عضلات را به دنبال دارد. بسیاری از افراد فکر می کنند مصرف کافی کلسیم و ویتامین D برای پیشگیری از پوکی استخوان‌ها در سنین بالا کافی است، اما تصوری نادرست است. استحکام استخوان‌ها علاوه بر تغذیه مناسب، به داشتن تحرک کافی نیاز دارد. رقصیدن با فشاری که در جهات مختلف بر استخوان‌ها وارد می‌کند باعث افزایش استحکام آن‌ها می‌شود و از استئوپورزیس (Osteoporosis) و شکستگی استخوان‌ها به خصوص در سنین بالاتر جلوگیری می کند.
به طور کلی رقص برای سلامتی فیزیکی شما نیز مفید است زیرا باعث تعادل و هماهنگی مناسبی بین عضلات می‌شود و بهبود کیفیت سیستم گردش خون را به دنبال دارد.
تاثیرات رقصیدن و بهبود عملکرد ماده سفید مغز
از تاثیرات دیگر رقصیدن می‌توانیم به جلوگیری از تحلیل رفتن ماده سفید مغز و بهبود عملکرد آن اشاره کنیم. ماده سفید نقش بافت نگهدارنده مغز را دارد و تحلیل رفتن آن در اثر افزایش سن، باعث کاهش سرعت عملکرد مغز و مشکلات حافظه می گردد که رقصیدن می‌تواند این فرآیند را به تاخیر بی‌اندازد.
یک تحقیق مقایسه‌ای شش ماهه جالب نشان داد، افراد مسنی که پیاده روی یا تمرینات کششی انجام می‌دادند، از تحلیل رفتن ماده سفید مغز مصون نبودند، در حالی که کسانی که سه بار در هفته می‌رقصیدند، در طی دوره مطالعه بهبود وضعیت ماده سفید در مغز را تجربه می‌کردند.
رقص هیپ هاپ و کاهش استرس
یکی دیگر از تاثیرات رقصیدن همان طور که اشاره کردیم بهبود روحیه، کاهش استرس و اضطراب در افراد است. در مطالعه‌ای در سال ۲۰۰۷ نشان داده شد رقص هیپ هاپ علاوه بر تقویت انرژی و بهبود خلق و خو، به شدت استرس افراد را کاهش می‌دهد. رقصیدن به افراد کمک می‌کند احساس امنیت بیشتری داشته باشند و عصبانیت‌ها، ناکامی‌ها و اغلب ناشناخته‌هایی که درونشان وجود دارد را شناسایی کنند و به آرامش دست یابند.
به همین دلیل درمانگران رقص‌های مخصوص مثل هیپ هاپ و… را برای بیمارانی که از اضطراب اجتماعی و یا ترس از سخنرانی در جمع رنج می‌برند تجویز می‌کنند.
تاثیرات رقصیدن برای کودکان
یافته‌های دیگر حاکی از آن است که رقص درمانی برای کودکانی که مورد آزار و اذیت نیز قرار گرفته‌اند مفید است، جالب است بدانید این روش درمانی نوعی درمان حمایتی برای این افراد به شمار می‌آید.
اگر در رفتار کودک خود نوعی بد رفتاری و یا بی نظمی مشاهده می کنید، بهتر است او را به جلسات رقص گروهی ببرید زیرا در مطالعه‌ای دیگر کودکانی که دچار نوعی بی نظمی و یا بد رفتاری بودند پس از شرکت در جلسات رقص درمانی مهارت‌های اجتماعی قوی‌تری را کسب کردند و نیز مشارکت بیشتری را در کارهای تیمی از خود نشان دادند.
رقص درمانی تأثیر مثبتی بر رشد شناختی کودکان دارد. رقصیدن نوعی هنر است و به کمک آن می‌توانند به معنویت، هوش، خودانگیختگی دست یابند. رقص درمانی محیط خوبی برای رشد شناختی ایجاد می‌کند. رشد شناختی در واقع یکی از اصلی‌ترین تاثیرات رقصیدن است.
بیشتر بخوانید: شباهت ها و تفاوت های مدیتیشن و یوگا | کدام برای شما بهتر است؟
چرا رقصندگان حرفه‌ای سرگیجه نمی‌گیرند؟
شاید تا به حال این سوال برای شما به وجود آمده باشد که چرا رقصندگان حرفه‌ای سرگیجه نمی‌گیرند، حتی وقتی به سرعت در حال چرخش و چرخاندن هستند. دلیل این امر این است که سال‌ها تمرین فرآیندهای فکری مغزی و شناختی آن‌ها منجر به افزایش تمرکز از طریق بهبود حافظه عضلانی شده در رقصندگان حرفه‌ای شده است.
دلیل علمی این موضوع این است که رقص به طور منظم بدن را قادر می‌سازد تا سیگنال‌هایی را که در گوش داخلی مسئول اندازه گیری تعادل بدن هستند و آن را به مخچه می رسانند، سرکوب کند. بنابراین هرچه فرد بیشتر برقصد، کمتر دچار سرگیجه می‌شوند زیرا این سیگنال‌ها به دفعات سرکوب و جز تاثیرات رقصیدن محسوب می‌شوند.
رقص درمانی فردی یا گروهی؟
رقص درمانی هم به شکل فردی و هم به صورت گروهی انجام می‌شود.
این موضوع به عوامل زیادی بستگی دارد. اگر افراد خانواده به یک درمانگر مراجعه کنند و برای مشکل خود به دنبال راه حل باشند با احتمال زیاد درمانگر آن‌ها را به رقص به صورت جمعی و گروهی تشویق می‌کند. بعضا چگونگی انتخاب جلسات رقص گروهی و یا انفرادی با توجه به روحیات فرد و تشخیص درمانگر او انجام می‌شود.
رقص درمانی چگونه انجام می‌شود؟
رقص درمانی به یک مربی احتیاج دارد، یعنی کسی که به او درمانگر و هدایت کننده حرکات رقص گفته می‌شود. به کمک رقص درمانی شما احساسات خود را به راحتی می‌توانید ابزار و بیان کنید. درمانگر در طی روند رقص درمانی فضای امن و آرامی را برای فرد به وجود می‌آورد تا فرد بتواند احساسات و تفکرات خودش را به راحتی و به طور کامل ابراز نماید. افراد در طول جلسه رقص درمانی با احساسات خودآگاه و ناخوداگاه خود ارتباط برقرار می کنند.
عوارض جانبی رقص
به طور کلی رقصیدن تا الان هیچ گونه عوارض جانبی را در پی نداشته است و تنها گزارشات منفی ذکر شده درباره آن شکستگی‌ها بوده که در اثر بی‌احتیاطی فردی هنگام رقصیدن رخ داده است.
منابع:
