نرم افزار مدیریت پسورد:
پسورد یا رمز عبور هنوز هم پرکاربردترین روش برای احراز هویت مالک یک وسیله و یا یک حساب کاربری است. جالب است که بدانید هنوز هم رمزهایی مثل ۱۲۳۴۵۶ یا ۱۱۱۱۱۱ و … محبوب‌ترین و پراستفاده‌ترین رمزها هستند.پر واضح است که دلیل انتخاب چنین رمزهایی سهولت بخاطر سپاری آنهاست. اما بارها هشدار داده شده که این رمزها به هیچ وجه مناسب نبوده و به‌راحتی توسط کلاه‌برداران قابل دسترس خواهد بود.در حال حاضر بسیاری از شرکت‌ها یا ارائه‌دهندگان خدمات در هنگام ثبت‌نام، از کاربر می‌خواهند حتماً در رمز خود از ترکیب اعداد و حروف استفاده کنند و یا برخی دیگر کاربر را ملزم به استفاده از کاراکترهای ویژه مانند & یا @ در رمز خود می‌کنند.از سوی دیگر تعدد حساب‌های کاربری اینترنتی و بانکی و… برای هر فرد باعث شده تعداد این رمزها که گا‌ها بسیار پیچیده هم انتخاب می‌شوند زیاد شود. حتماً برای شما هم پیش آمده بعد از مدتی کوتاه استفاده نکردن از یک پسورد آن را فراموش کرده‌اید. در این مواقع یا باید دست به دامن روش‌هایی مثل ارسال رمز مجدد به ایمیل شوید و یا مجبور به مراجعه به بانک یا شرکت ارائه‌دهنده خدمات خود می‌شوید.
اما راهی ساده‌تر هم هست! استفاده از نرم افزار مدیریت پسورد که وظیفه مدیریت رمزهایتان را دارند.
با استفاده از نرم افزار مدیریت پسورد دیگر نگرانی‌ای از بابت پیچیده‌تر بودن رمزهایتان نخواهید داشت و به‌راحتی رمزهایی پیچیده با درجه امنیت بالاتر انتخاب خواهید کرد.پیش‌تر در مطلب معرفی رمزهای یکبار مصرف یا OTP به رمزهای یکبار مصرف اشاره شده بود که یکی از مزیت‌های آن حل مشکل فراموشی رمزتان بود. پیشنهاد می‌کنیم سری هم به آن مطلب بزنید.
رمز یکبار مصرف یا OTP چیست و چرا باید از آن استفاده کنیم؟
در ادامه این مطلب به معرفی و مقایسه ۶ تا از بهترین نرم‌افزارهای مدیریت پسورد یا پسورد منیجر خواهیم پرداخت. طبیعتاً با توجه به مشکلات پرداخت ارزی در ایران، اولویت ما برای معرفی، نرم‌افزارهای رایگان بوده است.
در هنگام انتخاب نرم افزار مدیریت پسورد باید به چه چیزهایی توجه کنیم ؟
هر نرم افزار مدیریت پسورد ویژگی هایی دارد که در انتخاب آن توسط کاربران تاثیر گذار است. در این بخش ویژگی هایی که یک نرم افزار مدیریت پسورد می تواند داشته باشد را بررسی می کنیم :
حالت آفلاین (offline mode) : این ویژگی به این قابلیت اشاره دارد که در هنگامی که به اینترنت وصل نیستید هم به رمزهایتان دسترسی داشته باشید. در این حالت یک فایل رمزگذاری شده در حافظه‌ی دستگاهتان ذخیره می‌شود تا بدون نیاز به وصل شدن به اینترنت، قادر به استفاده از رمزهایتان باشید.
باید به این نکته توجه کرد که این قابلیت منافاتی با قابلیت آنلاین ندارد و هر کدام از این‌ها یکی ویژگی برای نرم افزار مدیریت پسورد محسوب می‌شود.
تائید هویت دومرحله‌ای (Two-Factor Authentication) : به منظور دستیابی به امنیت بالاتر برای حساب‌های کاربری، در سال‌های اخیر روشی به نام تائید هویت دومرحله‌ای بکار گرفته می‌شود. در این روش برای ورود به حساب کاربری علاوه بر رمز عبور به یک کد امنیتی که به ایمیل یا شماره همراه صاحب حساب ارسال می‌شود نیاز است.
یکپارچگی با مرورگر (browser integration): بسیاری از رمزهای ما مربوط به سایت‌ها می‌باشند. وجود افزونه‌ای از نرم افزار برای مرورگرهای محبوب می‌تواند در راحتی ذخیره و بازیابی این رمزها تأثیر زیادی داشته باشد.
گرفتن خودکار پسورد (Password Capture): این ویژگی گره‌خورده با ویژگی قبلی یعنی یکپارچگی با مرورگر است. هنگامی که در مرورگر خود اقدام به تعیین، تغییر و یا ورود رمز جدید می‌کنید افزونه به طور خودکار این را تشخیص داده و از شما برای ثبت این اطلاعات در نرم افزار اجازه می‌خواهد.
تغییر پسورد (password change): یکی دیگر از ویژگی‌های نرم افزارهای مدیریت پسورد که در تعداد کمی از نرم افزارها وجود دارد ویژگی تغییر پسورد است. نرم افزار دارای این ویژگی می‌تواند در هنگام نیاز به تغییر پسورد، شما را به صفحه‌ی تغییر رمز هدایت کند و یا با سازوکاری ویژه در درون خود نرم افزار اقدام به تغییر رمزتان کند.
هشدار امنیتی (security Alert) : حتماً بار ها دیده‌اید که شرکتی از کاربران خود می‌خواهد به دلیل مشکلات امنیتی رمزهای خود را عوض کنند و یا در پایان یک دوره‌ی یک ساله یا چند ماهه کاربران را وادار به تغییر رمز خود می‌کند. ویژگی هشدار امنیتی در نرم‌ا فزار، به هنگام تشخیص مشکل، شما را از تمام این هشدارها و اخبار آگاه می‌کند و در صورت نیاز از شما می‌خواهد برای تغییر رمزتان دست بکار شوید.
نسخه‌ی قابل حمل (portable application): وجود نسخه‌ی پرتابل برای نرم افزار که نیازی به نصب بر روی سیستم نداشته باشد از دیگر مشخصه‌های یک نرم افزار مدیریت پسورد خوب است.
نسخه‌ی موبایل (Mobile Application) : امروزه گوشی‌های همراه گوی سبقت را از کامپیوترها در همراهی با کاربر ربوده‌اند. دسترسی آسان به رمزها در گوشی همراه یکی از قابلیت‌هایی است که هر کاربری از نرم‌افزار مدیریت پسورد انتظار دارد.
پایش امنیتی (Security Audits) : این مشخصه در نرم‌افزار، پنلی را در اختیار کاربر قرار می‌دهد که در آن قوت و ضعف هر یک از رمزها را نشان می‌دهد و در صورت ضعیف بودن و یا نیاز به تغییر داشتن، آن را به کاربر گوشزد می‌کند.
قابلیت وارد و خارج کردن پسورد (Import و Export): مطمئناً وارد کردن دستی یک نام کاربری و رمز عبور در نرم افزار باب میل کسی نیست. حال اگر تعداد این رمزها زیاد باشد مسئله سخت‌تر هم می‌شود. این موضوع در مورد خارج کردن رمزها از نرم‌افزار و ورود به نرم‌افزاری دیگر هم هست. قابلیت ایمپورت و اکسپورت ، انتقال راحت رمزها بین نرم افزارهای مختلف را میسر می‌کند.
اشتراک‌گذاری پسورد (Password Sharing)
امکان اشتراک گذاشتن رمزهایتان با کسی که به او اعتماد دارید هم یکی از مؤلفه‌های نرم‌افزار مدیریت پسورد است. این ویژگی زمانی که خودتان نمی‌توانید به نرم‌افزار دسترسی داشته باشید و یا در وضعیت اورژانسی قرار دارید می‌تواند بکارتان بیاید.در برخی برنامه‌ها بدون اینکه رمزتان مشخص شود با فردی که می‌خواهید به اشتراک گذاشته می‌شود.
پسوردهای یکبار مصرف (Throwaway Passwords):
همان‌طور که در مطلب معرفی رمزهای یکبار مصرف یا OTP گفته شد در بسیاری از مواقع مایل به استفاده از رمز اصلی خود نیستیم. به عنوان مثال زمانی که در کامپیوتر شخصی خود از آن استفاده نمی‌کنیم. برای رمز کلی (master key) که از اهمیت بالایی برخوردار است هم این موضوع صدق می‌کند . بسیاری از نرم‌افزارهای مدیریت پسورد امکان تولید رمز یکبار مصرف برای مواقعی که مایل به استفاده از رمز اصلی نیستید را دارند.
پایگاه داده یکپارچه (integrated database): داشتن یک پایگاه داده یکپارچه با نرم‌افزار که پسوردها در آن قرار دارند می‌تواند به امکان استفاده آسان از رمزها بر روی پلتفرم‌های مختلف کمک کند.
معرفی ۶ تا از بهترین نرم‌افزار های مدیریت پسورد:
در این بخش ۶ تا از محبوب ترین و قدرتمند ترین نرم‌افزار های مدیریت پسورد موجود را بررسی کرده و ویژگی های آنها را عنوان می کنیم.
۱-نرم‌افزار مدیریت پسورد LastPass
اولین نرم‌افزاری که به معرفی آن می‌پردازیم نرم‌افزار LastPass است. این نرم‌افزار یکی از شناخته‌شده‌ترین و پراستفاده‌ترین نرم‌افزارهای مدیریت پسورد است. قریب به یک دهه است که این نرم‌افزار در دنیای دیجیتال در حال فعالیت است و این یکی از نکاتی است که این نرم‌افزار را در رده‌ی بهترین نرم‌افزارهای مدیریت پسورد قرار می‌دهد.از ویژگی‌های نرم‌افزار مدیریت پسورد LastPass می‌توان به پشتیبانی از پلتفرم‌های مختلف، همگام‌سازی دستگاه‌های مختلف با استفاده از سرورهای ابری، داشبورد پایش امنیتی و تغییر رمز اشاره کرد.تائید هویت دومرحله‌ای، پر کردن خودکار فرم‌ها، گرفتن خودکار پسورد و ثبت نوشته‌های امن از دیگر ویژگی‌های بارز این نرم‌افزار مدیریت پسورد هستند.
همچنین این نرم‌افزار می‌تواند داده‌های مربوط به رمزهای ذخیره شده در مرورگرها و یا اطلاعات نرم‌افزارهای مدیریت پسورد دیگری که دارید را به خود انتقال دهد.
افزونه‌ی LastPass برای مرورگرهای مختلف نظیر گوگل کروم، موزیلا فایرفاکس، سافاری اپل و اپرا و… موجود است.
۲-نرم‌افزار مدیریت پسورد KeePass
نرم‌افزار KeePaas شاید بهترین نرم‌افزار مدیریت پسورد این لیست نباشد اما ویژگی‌هایی دارد که آن را تبدیل به یک گزینه‌ی محبوب برای افراد حرفه‌ای می‌کند. KeePaas یک نرم‌افزار متن‌باز است و کاربران در سرتاسر دنیا می‌توانند در بهبود آن نقش داشته باشند.KeePaas بیشتر به خاطر نسخه‌ی ویندوزش شناخته‌شده است. اما این نرم‌افزار برای سیستم‌عامل مک و لینوکس نیز موجود است.این نرم‌افزار مدیریت پسورد، نام کاربری و رمزها را به صورت یک فایل رمز نگاری شده در سیستم کاربر نگه می‌دارد.در این نرم‌افزار می‌توانید اطلاعاتتان را به صورت فایل‌های XML, CSV, HTML و… وارد و یا خارج کنید.یک سازنده‌ی رمز (password generator) نیز در این نرم‌افزار قرار داده شده که رمزهایی با امنیت بالا تولید می‌کند.
نسخه‌ی قابل حمل این نرم‌افزار بسیار کاربردی است و می‌توانید با خیال راحت بر روی دستگاه‌های قابل حمل مثل فلش آن را جابجا کرده و در سیستم مورد نظر خود اجرا کنید.
اما نکته‌ی جذاب در مورد این نرم‌افزار این است که تمامی امکانات آن به طور کامل رایگان است. نسخه‌های موبایل مختلفی از این نرم‌افزار توسط کاربران ساخته شده است. اما دو نرم‌افزاری که لینکشان در ادامه آورده شده توسط سایت KeePass امتیاز بالاتری کسب کرده است.
۳-نرم‌افزار مدیریت پسورد Sticky Password
یکی دیگر از نرم‌افزارهای مدیریت پسورد که می‌توان آن را در لیست بهترین نرم‌افزارهای رایگان این دسته قرار دادSticky Password است. این نرم‌افزار برای سیستم عامل های ویندوز، مک، آی او اس و اندروید موجود است و تمامی مرورگرهای محبوب نظیر کروم و موزیلا را پشتیبانی می‌کند.
Sticky Password مانند دیگر نرم‌افزارهای مدیریت پسورد دارای ویژگی‌های پر کردن خودکار فرم‌ها، پر کردن خودکار پسوردها و تائید هویت دومرحله‌ای است و از روش‌های احراز هویت بیومتریک مثل اثر انگشت پشتیبانی می‌کند.
نرم‌افزار مدیریت پسورد Sticky Password این امکان خاص را برای کاربرش فراهم می‌کند که از بین سه گزینه‌ی همگام‌سازی ابری، همگام‌سازی در شبکه محلی Wi-Fi و همگام‌سازی دستی یک مورد را انتخاب کند. در حالت همگام‌سازی در شبکه محلی Wi-Fi، تنها زمانی که دستگاه‌های شما در یک شبکه Wi-Fi قرار داشته باشند می‌توانند با هم همگام شوند. در این صورت خیالتان از بابت قرار نگرفتن رمزهایتان در فضای ابری راحت خواهد بود.
مانند بسیاری دیگر از نرم‌افزارها، Sticky Password نیز یک نسخه‌ی غیر رایگان دارد که با پرداخت کمی هزینه می‌توانید از ویژگی‌هایی چون پشتیبانگیری ابری، همگام‌سازی بین پلتفرم‌های مختلف و … استفاده کنید.
۴-نرم‌افزار مدیریت پسورد Dashlane
اولین چیزی که در نگاه اول در مورد این نرم‌افزار متوجه خواهید شد طراحی زیبای آن است. این نرم‌افزار نیز از ویژگی‌های معمول نرم‌افزارهای مدیریت پسورد مثل لاگین خودکار، تائید هویت دومرحله‌ای و امکان وارد و خارج کردن اطلاعات هویتی پشتیبانی می‌کند. Dashlane نیز مانند LastPass یک نام شناخته شده در نرم‌افزارهای مدیریت پسورد است و تقریباً بر روی تمامی پلتفرم‌ها و سیستم‌های عامل قابل نصب است.
در این نرم‌افزار شما می‌توانید انتخاب کنید که فایل مربوط به رمزهایتان در حافظه سیستم شما ذخیره شود یا در سرورهای شرکت. باید به این نکته توجه کرد که برای استفاده از قابلیت همگام‌سازی در پلتفرم‌های مختلف شما ملزم به انتخاب گزینه‌ی دوم هستید.
این نرم‌افزار برای ذخیره‌ی نامحدود پسورد بر روی یک دستگاه رایگان است. اما اگر بخواهید این نرم‌افزار را بر روی سیستم‌های مختلف داشته باشید و اطلاعات آنها با هم همگام باشد، باید هزینه‌ای برای رفتن به نسخه‌ی پرمیوم آن بپردازید. در این نسخه شما قادر به پشتیبان گیری ابری از پسوردهایتان نیز خواهید بود.
۵-نرم‌افزار مدیریت پسورد keeper
نرم‌افزار keeper یکی دیگر از نرم‌افزارهای مدیریت پسورد پرطرفدار است که بازه‌ی وسیعی از پلتفرم‌ها و مرورگرها را پشتیبانی می‌کند. همچنین سازوکاری برای ایجاد کلمات عبور قوی و مناسب در این نرم‌افزار ایجاد شده است.این نرم‌افزار از قابلیت sso یا ورود یکپارچه که در آن با یک نام کاربری پسورد می‌توانید به سایتهای مختلف وارد شوید پشتیبانی می‌کند.این نرم‌افزار حتی به کاربرانش اجازه می‌دهد درگوشی‌هایی که از احراز هویت بیولوژیک مثل اثر انگشت استفاده می‌کنند، حتی نیاز به بخاطر سپردن پسورد کلی یا همان master key نداشته باشند.
از دیگر ویژگی‌های جالب این نرم‌افزار امکان محدود کردن موقعیت جغرافیایی دسترسی به اطلاعات است. مثلاً می‌توانید تعیین کنید که فقط در یک بخش از جهان (مثلاً ایران) امکان دسترسی به اطلاعات این نرم‌افزار را داشت.امکان ذخیره عکس و ویدئوهای مهم نظیر پاسپورت بدون نیاز به ذخیره در گوشی از دیگر امکانات ویژه‌ی این نرم‌افزار است.
سال گذشته خبری مبنی بر امکان سرقت اطلاعات توسط این نرم‌افزار در ویندوز ۱۰ انتشار یافت که هیچ‌گاه مورد تائید مایکروسافت قرار نگرفت.
نکته منفی در مورد این نرم‌افزار نداشتن داشبورد امنیتی است که در آن ضعف و قوت رمزهای شما را نشان دهد.
این نرم‌افزار یک نسخه‌ی ۳۰ روزه رایگان در اختیار شما قرار می‌دهد اما برای استفاده رایگان دائمی از آن باید روش های دیگری را بکار بگیرید.
۶-نرم‌افزار مدیریت پسورد ۱password
شاید بتوان طراحی نرم‌افزار ۱password را بهترین طراحی گرافیکی در این لیست دانست. اما علاوه بر طراحی زیبا، ویژگی‌های دیگر این نرم‌افزار نیز راضی‌کننده است.پشتیبانی از مرورگرها و پلتفرم‌های مختلف و همگام‌سازی راحت بین آنها از نکات مثبت این نرم‌افزار است. اطلاعات در این برنامه با رمزنگاری قدرتمند AES-256 ذخیره می‌شوند. رمزهای عبور در این برنامه مورد پایش و بررسی قرار می‌گیرند و در صورت ضعیف بودن به صورت هایلایت مشخص می‌شوند.
شاید تنها ایراد وارد به این نرم‌افزار را بتوان محدود بودن گزینه‌های ورود اطلاعات از جاهای دیگر دانست.
این نرم‌افزار نیز یک نسخه‌ی رایگان ۳۰ روزه در اختیار شما قرار می‌دهد که برای استفاده دائمی از آن یا باید یکی از بسته‌های مقرون به‌صرفه‌ی آن را خریداری کنید و یا از روش های دیگر به طور دائم رایگان از آن استفاده کنید.
مقایسه ۶ نرم‌افزار مدیریت پسورد معرفی شده:
انتخاب یک نرم‌افزار مدیریت پسورد مناسب می‌تواند از فردی به فرد دیگر و از شرکتی به شرکتی دیگر متفاوت باشد. شاید شما به دنبال نرم‌افزاری باشید که تمام امکاناتش به طور رایگان قابل‌استفاده است و یا ممکن است به دنبال نرم‌افزاری باشید که به ازای پرداخت مبلغ حق اشتراک سالیانه امکانات بسیاری بیشتری در اختیارتان قرار می‌دهد.
برای راحتی کار شما در انتخاب نرم‌افزار مدیریت پسورد مطابق با نیازتان، جدول زیر آورده شده است. این جدول به مقایسه ویژگی‌های هر یک از ۶ نرم‌افزار معرفی شده می‌پردازد.
همان‌طور که در جدول دیده می‌شود دو نرم‌افزار LastPass و Dashlane بیشترین تعداد از ویژگی‌های معرفی شده در ابتدای مقاله را دارند. اما باید به این موضوع توجه کرد که بسیاری از این ویژگی ها در نسخه رایگان قابل دسترس نیست.
سخن آخر
این که شما چه نرم‌افزاری برای مدیریت رمزهایتان انتخاب می‌کنید مهم است اما مهم‌تر از آن استفاده از این نرم‌افزارهاست. این نرم‌افزارها علاوه بر اینکه شما را از شر فراموشی رمزهایتان خلاص می‌کنند، با اعلام هشدار به موقع و کمک در انتخاب رمزهای بهتر و امن‌تر از به خطر افتادن حساب‌هایتان توسط افراد سودجو جلوگیری می‌کند. پس پیش از آنکه به دردسر بیفتید یک نرم‌افزار مدیریت پسورد برای خودتان انتخاب کنید!
