شاید خود شما و یا اطرافیان شما دچار آلرژی و حساسیت‌ های غذایی باشند. آلرژی و حساسیت‌ های غذایی می‌تواند بسیار خفیف و یا شدید باشد و یا حتی خطر مرگ را در پی داشته باشد. در این مطلب با ما همراه باشید تا با آلرژی و حساسیت‌ های غذایی نادر آشنا شوید.

آلرژی و حساسیت‌ های غذایی

آلرژی غذایی یک واکنش غیر طبیعی به غذایی است که توسط سیستم ایمنی بدن شما ایجاد می‌شود. تحقیقات دانشکده پزشکی دانشگاه هاروارد نشان می‌دهد که در هر بخش از ایالات متحده آمریکا ۶.۵٪ تا ۸٪ از کودکان آمریکایی حساسیت غذایی دارند ، این در حالی است که سایر مطالعات نشان می‌دهد که این میزان در بزرگسالان ۱۰٪ یا بالاتر خواهد بود.

آنچه که سبب رنجش افراد از آلرژی غذایی می‌شود این است که اصلا چرا حساسیت دارند و دقیقا کدام غذاها و خوراکی‌ها هستند که سبب شدت و بروز این آلرژی‌ها در بدن آن‌ها می‌شود. سردرگمی بیشتر زمانی اتفاق می‌افتد که درواقع شما حساسیت واقعی به یک غذا دارید در صورتی که دیگران ممکن است آن را تنها یک واکنش ساده بدنی به غذا بدانند.

آلرژی به مواد غذایی

علل بیولوژیکی آلرژی و حساسیت‌ های غذایی

همان‌طور که از نام آن پیدا است، آلرژی‌ها درواقع زمانی اتفاق می‌افتد که سیستم ایمنی بدن آن غذا را به عنوان یک ماده مضر تلقی کرده و سعی بر مبارزه با آن دارد. در شرایط عادی، سیستم ایمنی بدن شما در برابر ارگانیسم‌های عفونی و سایر مهاجمان دفاع می‌کند. این کار را با شناخت مواد روی سطح سلول معروف به آنتی ژن انجام می‌دهد. آنتی ژن‌ها که آن را به عنوان مواد مضر می‌شناسند، پاسخ ایمنی را آغاز می‌کنند که بخشی از آن شامل آزادسازی پروتئین‌های دفاعی به نام آنتی بادی‌ها (تحت عنوان ایمونوگلوبولین) می‌شود.

این آنتی بادی‌ها، آنتی ژن را به هم متصل کرده و برای کمک به خنثی کردن مهاجم پاسخ شدیدی می‌دهد. با آلرژی، سیستم ایمنی بدن نسبت به آنتی ژن‌های بی ضرر که تحت عنوان آلرژن‌ از آن‌ها یاد می‌شود، مبارزه می‌کند.

در دفاع، سیستم ایمنی بدن نوعی از آنتی بادی معروف به ایمونوگلوبولین E (IgE) را آزاد می‌کند. از جمله موارد دیگر، IgE باعث ترشح مواد شیمیایی التهابی مانند هیستامین می‌شود که باعث ایجاد علائم و واکنش‌های پوستی، ریه، بینی و گلو می‌شود که ما آن‌ها را به عنوان یک آلرژی تشخیص می‌دهیم.

هر نوع از IgE بدن تولید شده دارای “رادار” خاص برای هر نوع آلرژن است. به همین دلیل است که برخی از افراد فقط به گندم حساسیت دارند، در حالی که برخی دیگر ممکن است مستعد آلرژی‌های متعدد باشند.

از نظر تئوریک، همه غذاها می‌توانند باعث بروز واکنش‌های آلرژی و حساسیت‌ های غذایی شوند، اما در واقعیت، تنها تعداد کمی از آلرژی‌های غذایی به حساب می‌آید. علاوه بر این، انواع آلرژی که افراد تجربه می‌کنند تا حد زیادی توسط عادات رژیم غذایی کشور یا منطقه هدایت می‌شود.
در ایالات متحده، کودکان بیشتر به شیر، تخم مرغ، گندم، ماهی، سویا و بادام زمینی حساسیت دارند. درحالی که این موارد حساسیت زا در بزرگسالان شامل ماهی، صدف، بادام زمینی، میوه‌های روغنی (آجیل، دانه) و برخی از میوه‌ها (به خصوص گیلاس، هلو، آلو، زردآلو) می‌شوند. به طور کلی این پروتئین است که به عنوان یک ماده حساسیت‌زا، محسوب می‌شود.

آلرژی به مواد غذایی

حساسیت سازی

دلیل اینکه چرا برخی از افراد به برخی از غذاها حساسیت دارند و به برخی دیگر ندارند، هنوز مشخص نیست. در طی مواجهه با یک غذای خاص، سیستم ایمنی بدن تصمیم خواهد گرفت که آن را تحمل کند یا نسبت به آن حساسیت نشان دهد.

فرآیند دوم که حساسیت سازی نامیده می‌شود، مکانیزمی است که دانشمندان هنوز آن را کاملا درک نکرده‌اند. برخی دانشمندان بر این باورند که حساسیت سازی به دلیل ارائه آنتی ژن‌ها به سیستم ایمنی بدن ایجاد می‌شود. به عنوان مثال، هنگامی که یک پروتئین شناخته نشده وارد بدن می‌شود، توسط سلول‌های سفید خون به نام سلول‌های دندریتیک اسیر می‌شود که آن‌ها را برای بررسی به غدد لنفاوی منتقل می‌کند.

در آنجا با سلول‌های ایمنی به نام سلول‌های تنظیم کننده T (Tregs) روبرو می‌شوند که پاسخ ایمنی را تنظیم می‌نمایند. در این مرحله، Tregs یا پروتئین را تحمل کرده یا سیستم ایمنی بدن را فعال می‌کند و حمله را آغاز می‌نماید. با توجه به آلرژی‌های غذایی، حساسیت به طور معمول در دستگاه گوارش رخ می‌دهد. در حالی که برخی از محققان براین باورند که موارد حساسیت سازی ممکن است از طریق پوست نیز باشند.

حتما بخوانید: تقویت سیستم ایمنی بدن با این چند روش

آتوپی

دانشمندان معتقد نیستند که فعالسازی Treg تنها یک واکنش ساده باشد. ممکن است Treg ها معیوب بوده و یا اینکه ممکن است فرد مستعد آلرژی باشد که به آن سندروم آتوپی می‌گویند. اعتقاد بر این است که هنگام قرار گرفتن در معرض آلرژن‌های بیشماری از طریق پوست، دستگاه تنفسی و دستگاه گوارش، آتوپی اتفاق می‌افتد.

این‌ها ممکن است شامل مواردی مانند غذا، گرده، مواد شیمیایی، پوست حیوانات خانگی و گرد و غبار نیز باشد. در برخی از افراد، سیستم ایمنی بدن را در آماده باش کامل قرار می‌دهد.

فاکتورهای محیطی

آتوپی، نمی‌تواند پاسخگوی کاملی برای تمامی موارد حساسیت‌های غذایی باشند، زیرا نوزادانی که در کمترین معرض فاکتورهای محیطی قرار می‌گیرند، بدن آن‌ها واکنش‌های حساسیت زا از خود نشان می‌دهد.

دانشمندان براین باورند که بدن کودکان ممکن است به غذاهای معمولی واکنش نشان دهد چرا که سیستم ایمنی بدن آن‌ها نمی‌تواند این مواد غذایی را به درستی تشخیص دهد.

با بالغ شدن سیستم ایمنی بدن کودکان و قرار گیری در معرض طیف وسیعی از مواد، بدن آن‌ها قادر به تمایز بهتر بین مواد بی ضرر و مضر خواهد بود. اما همیشه اینگونه نیست.

تحقیقات نشان داده شده است که وارد کردن به عنوان مثال بادام به رژیم غذایی کودکان پیش از تولد یکسالگی آن‌ها، خطر ابتلا به حساسیت به بادام در آینده را کاهش می‌دهد. گرچه این ممکن است تناقضاتی داشته باشد چرا که ما شاهد بروز حساسیت‌ها و آلرژی‌های بیشتری در بزرگسالان هستیم.

برخی نظریه‌ها اینگونه می‌گویند:

• قرار گرفتن در معرض برخی باکتری‌ها یا ویروس‌های رایج (مانند ویروس Epstein Barr که به بسیاری از بیماری‌های خود ایمنی مرتبط است) ممکن است پاسخ ایمنی طبیعی را تغییر دهد.
• به دلیل مسافرت بین قاره‌ای، جا به جایی خانه (مهاجرت) و همچنین حمل و نقل مواد غذایی بین قاره‌ها سبب بروز آلرژی و حساسیت‌ های غذایی بیشتر شده است.
• بارداری، یائسگی و سایر تغییرات ناگهانی هورمون‌ها ممکن است بر پاسخ ایمنی نیز تأثیر بگذارند، همانطور که از میزان بالاتر آلرژی به بادام زمینی در خانم‌ها مشهود است.
• استفاده از راه‌های بهداشتی مدرن می‌تواند کودکان را در برابر حساسیت‌ها ایمن نگه دارد. عملکرد ایمنی سرکوب شده در دوران کودکی ممکن است آن‌ها را در معرض آلرژی‌ها در زندگی آینده قرار دهد.
• مواد افزودنی و یا روش‌های فرآوری مواد غذایی، واکنش بدن به غذاهایی را تغییر می‌دهد که در غیر این صورت ممکن است بدن آن‌ها را بی خطر قلمداد کند.

آلرژی به شیر

واکنش متقابل یا متقاطع

واکنش متقابل یک واکنش آلرژیک را توصیف می کند که در آن بدن به یک پروتئین که از نظر ساختاری با پروتئین دیگر مشابه است، پاسخ می‌دهد. به این ترتیب، سیستم ایمنی بدن هر دو ماده را یکسان می‌بیند.
در مورد حساسیت‌های غذایی، بدن در ارتباط با این موارد اغلب واکنش‌های متقابل از خود نشان می‌دهند:

• شیر گاو و شیر از دیگر پستانداران
• شیر و سویا گاو
• بادام زمینی و آجیل درختی
• بادام زمینی، حبوبات و سویا
• شیر و شیر گاو
• تخم مرغ و مرغ

موارد دیگری نیز وجود دارند:

یکی از این مثال‌ها سندروم غذای لاتکس است که بدن به غذاهایی مانند آووکادو، موز، کیوی و شاه بلوط واکنش نشان می‌دهد. آلرژی به لاتکس یک حساسیت واقعی محسوب می‌شود زیرا داشتن این آلرژی، خطر آلرژی غذایی را افزایش می‌دهد.

یک بیماری مشابه با آلرژی دهان (OAS) وجود دارد که ممکن است سبب آلرژی‌های بدنی نیز شود:
سیب، گیلاس، هلو، گلابی، جعفری، کرفس، بادام یا فندق، زردآلو، گوجه فرنگی، لوبیا، خربزه، هندوانه، پرتقال، سیب زمینی، بادام زمینی، هویج، جعفری، شوید، رازیانه، گشنیز، زیره و دانه های آفتابگردان، عسل، موز، کدو سبز، خیار

بیشتر بخوانید: یک حبه سیر و معجزه خواص ناگفته آن که سلامت زندگی شما را تضمین می کند

عوامل ژنتیکی

ژنتیک نقش مهمی در بروز آلرژی و حساسیت‌ های غذایی بازی می‌کند. این امر تا حدودی با بروز آلرژی غذایی در خانواده‌ها مشهود است. تحقیقات نشان داده است کودکی که از پدر و مادری که به بادام زمینی آلرژی دارند، متولد می‌شود، ۷۰۰ درصد بیشتر در خطر ابتلا به آلرژی به بادام زمینی قرار دارد. گاهی خطا در کدنویسی بدن نسبت به مواد وارد شده به سیستم گوارشی، می‌تواند سبب بروز آلرژی‌ها گردد که همه این‌ها ناشی از عوامل ژنتیکی خواهد بود.

فاکتورهای ریسکی

هیچ راهی برای پیش بینی دقیق وجود ندارد که چه کسی ممکن است به آلرژی غذایی مبتلا شود، اما عوامل خاصی وجود دارد که می‌تواند فرد را در معرض خطر آن قرار دهد. بسیاری از این موارد غیر قابل اصلاح هستند، به این معنی که شما نمی‌توانید آن‌ها را تغییر دهید.
از آنجا که آلرژی‌ها تحت تأثیر ژنتیک و پویایی محیطی در حال تغییر هستند، هیچ عامل مشخصی وجود ندارد که خطر ابتلا به آن را کاهش دهد.

از دیدگاه اپیدمیولوژیک، شش عامل مهم در ایجاد آلرژی و حساسیت‌ های غذایی وجود دارد:

• سابقه خانوادگی آلرژی‌های غذایی
• جغرافیا، یعنی جایی که شما زندگی می‌کنید و مواد غذایی رایج منطقه‌ای که مصرف می‌کنید
• سن، گاهی برخی از آلرژی‌ها در برخی از سنین رخ می‌دهد
• رابطه جنسی
• قومیت، به عنوان مثال کودکان سیاه پوست نسبت به کودکان سفید پوست بیشتر به آلرژی غذایی مبتلا هستند
• سایر شرایط حساسیت‌زا، از جمله آسم، اگزما، تب یونجه یا حساسیت غذایی دیگر

آلرژی به بادام

در ادامه چند مورد از موارد حساسیت زا را بررسی می‌کنیم:

حساسیت به آجیل درختی

حساسیت به آجیل درختی یکی از شایع‌ترین آلرژی‌های غذایی در بزرگسالان و کودکان است. واکنش‌های آلرژیکی به این آجیل و دانه‌های درختان می‌تواند سبب خارش پوستی، التهاب چشم‌ها، سوزش گلو و همچنین خط مرگ باشد.

نمونه‌هایی از این آجیل‌های درختی که سبب بروز آلرژی می‌شود:

• بادام ها
• گردو
• گردوی آمریکایی
• فندق
• آجیل کاج

علائم بروز آلرژی به آجیل‌های درختی

1. درد شکم از جمله گرفتگی و ناراحتی معده
2. حالت تهوع و یا استفراغ
3. اسهال
4. مشکل در بلع
5. خارش دهان، گلو، پوست، چشم‌ها، دست‌ها یا اعضای دیگر بدن
6. تنگی نفس و مشکل در تنفس
7. خس خس سینه
8. احتقان بینی یا آبریزش بینی
9. آنافیلاکسی

آلرژی به موز

آلرژی موز می‌تواند دو شکل مختلف داشته باشد: یکی در ارتباط با آلرژی به دانه درختان، و نوع دیگری که به آلرژی به لاتکس مرتبط است. علائم این بیماری شامل واکنش‌های موضعی در دهان و گلو با خارش و التهاب است (به نام سندرم آلرژی دهان، OAS). حساسیت‌های شبه لاتکس می‌تواند علائمی مانند دردهای عمومی، درد شکم، استفراغ و برخی اوقات خطر مرگ به همراه داشته باشد. این افراد غالبا نسبت به شاه بلوط، آووکادو، انبه و کیوی واکنش‌های منفی نشان می‌دهند.
بدن بیماران مبتلا به این حساسیت، پس از مصرف موز تا یکساعت بعد واکنش نشان می‌دهد. علائم بروز این حساسیت شامل واکنش‌های خفیف، مانند خارش و تورم خفیف لب، زبان، کام و گلو و به دنبال آن رفع سریع علائم، تا خارش و کهیر پوست یا تورم مخاطی، شکم معده، سرخک، انقباض گلو و آسم یا شوک آنافیلاکسیک، افت شدید فشار خون.

عوامل تشدید خطر

سابقه اگزما یا درماتیت آتوپیک
حساسیت به هر چیز دیگری، از جمله غذاها، دانه‌ها و گیاهان
سابقه سندرم آلرژی دهان با هر نوع مواد غذایی
داشتن آسم
سابقه خانوادگی آلرژی‌ها، به ویژه موزها.

آلرژی فصلی

آلرژی غذایی و واکنش متقابل

افرادی که به سندرم آلرژی دهان مبتلا هستند، معمولا از قبل به آلرژی استنشاقی به آلرژن‌هایی مانند حساسیت درخت، علف‌ها یا گرده چمن مبتلا شده‌اند. برخی غذاها حاوی پروتئین‌هایی هستند که ساختاری مشابه این آلرژن‌های استنشاقی دارند، لذا بدن افراد مبتلا به OAS نیز به دلیل داشتن پروتئین‌های مشابه می‌توانند هنگام مصرف آن غذاها با علائم آلرژی غذایی واکنش نشان دهند. این فرایندی است که به عنوان واکنش متقاطع شناخته می‌شود.
به عبارت دیگر، بدن افراد مبتلا به OAS که به مواد گیاهی استنشاقی حساسیت دارند، ممکن است نسبت به غذاهایی که با گیاهان درست شدند، واکنش نشان دهند. واکنش متقابل بین گرده توس، گرده ماگورورت، گرده‌های چمن، گیاه تیموتی با انواع میوه‌ها، حبوبات و غلات، آجیل و دانه‌ها ، و سبزیجات، گیاهان و ادویه‌ها از جمله مواد حساسیت زا OAS هستند.

آلرژی به فندق

آلرژی به فندق یکی از شایع‌ترین آلرژی‌های آجیل درخت است. این آجیل‌ها مانند سایر انواع آجیل‌های درختی می‌توانند باعث علائم آلرژی غذایی شوند که شدت خفیف تا شدید دارند. اگر به فندق حساسیت دارید، علائم ممکن است در طی دو ساعت از مصرف فندق یا مواد غذایی حاوی آن‌ها ایجاد شود.

علائم آلرژی فندق ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• کهیر یا اگزما پوست
• ملتحمه آلرژیک چشم
• حالت تهوع، درد شکم، استفراغ یا اسهال
• خس خس، سرفه یا آبریزش بینی
• تورم لب زبان و صورت
• آنافیلاکسی، که یک واکنش آلرژیک شدید است و نیاز به مراقبت‌های فوری پزشکی دارد

آلرژی به گوجه فرنگی

کسانی که مبتلا به آلرژی OAS است، ممکن است به گوجه فرنگی نیز آلرژی داشته باشند.

علائم

از آنجا که پروتئین‌های موجود در گوجه فرنگی اندکی با پروتئین‌های موجود در گرده چمن متفاوت است، علائم OAS خفیف‌تر است و ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• کمی خارش، سوزش یا احساس سوزن سوزن شدن
• تورم ملایم لب، دهان، زبان
• گرفتگی بینی، عطسه یا قطره بینی زودگذر
• واکنش‌های موضعی پوست (درماتیت تماسی) در صورت تماس میوه با پوست

سخن پایانی

همان‌طور که در این مطلب از وبلاگ مالتینا گفته شد، آلرژی و حساسیت‌ های غذایی می‌تواند در افراد مختلف و تحت شرایط خاص و دلایل متفاوتی ایجاد شود. کافی است موارد حساسیت زا را بشناسید تا بتوانید با کنترل آن‌ها، خود را از بروز علائم آزاردهنده برهانید. البته با مراجعه به پزشک نیز می‌توانید علائم این آلرژی‌ها را نیز کاهش دهید.