امروزه به لطف دوربین‌های دیجیتال و تلفن‌های همراه هر کسی می‌تواند عکس بگیرد و آنها را روتوش کند. اینترنت پر از عکس‌های سلفی خلاقانه و تصاویر ساختگی انتزاعی است. حتی برخی از عکس‌ها وجود دارد که سال‌ها طول کشیده است تا کامل شوند. در واقع، رسانه‌های اجتماعی وابستگی بالایی به دو عکس‌های حرفه‌ای و عکس‌های صریح و بی‌ریا دارند. عکاسان معاصر ایرانی نیز از این قافله به جا نمانده‌اند و با خلق آثار هنری زیبا توانسته‌اند هنر خود را به جهانیان نشان دهند.
همه ما زیبایی را در مکان‌های مختلف می‌توانیم ببینیم، اما ممکن است آن چیزی که برای شما جالب و جذاب است و توجه شما را به خودش جلب می‌کند، برای شخص دیگری جالب نباشد و بالعکس. نمی‌توان برای هنر زیبای عکاسی تعریف واحدی ارائه کرد. اغلب افرادی که دیدگاه‌های خاصی دارند، جذب هنر عکاسی می‌شوند.
عکس‌های هنری زیبا به دقت تابلوهای نقاشی خلق می‌شوند. خلق یک عکس هنری کاری دشوار است چون لازم است عکاس دقت ویژه‌ای به جزئیات، ترکیب‌بندی، معنی و … داشته باشد. مهم‌تر از هر چیزی، چشم‌اندازهایی است که باید برای عکس گرفتن انتخاب شوند تا عکس به چیزی بیش از یک عکس فوری ساده تبدیل شود. شاید این توضیحات کمی مبهم به نظر برسد، چرا که هنر همواره در حال تغییر است.
بسیاری از عکس‌های مفهومی به ویژه عکس‌های سورئال در زمره هنرهای زیبا قرار می‌گیرد. با توجه به حجم بسیار بالای عکس‌ها و تصاویر امروزی از کجا می‌توان فهمید که تصاویر و عکس‌های گرفته شده و منتشر شده در زمره هنر زیبا هستند یا خیر؟ چه چیزی عکاسی را به هنر تبدیل می‌کند؟ شما تا چه حد با عکاسان معاصر ایرانی آشنایی دارید؟ برای پاسخ دادن به این سؤالات با مالتینا همراه باشید.
بیشتر بخوانید: دوربین عکاسی حرفه ای چه ویژگی هایی باید داشته باشد؟
معرفی هنر عکاسی در ایران
به گفته محققان و مورخان اولین عکاس در ایران یک مرد فرانسوی به نام ژول ریچارد بوده است، وی در دفتر خاطرات خود بیان کرده است که در سال 1844 وارد تهران شده است. این مرد فرانسوی به عنوان معلم زبان فرانسه خانواده گلساز استخدام شده بود. ژول ریچارد تصویر محمد شاه و پسرش ولیعهد ناصرالدین میرزا را بر روی صفحه داگرئوتیپ ثبت کرده بود که تا به امروز هیچ کدام از این تصاویر پیدا نشده‌اند.
حضور ریچارد در دربار المعیر و الاسرار به عنوان یکی از معتمدان ناصرالدین‌شاه باعث شد تا تاریخ 40 ساله ایران به ثبت برسد. متعاقباً به دنبال تاج‌گذاری ناصرالدین‌شاه در سال 1848 به دلیل علاقه وافر شاه به هنر عکاسی، عکاسی به یکی از سرگرمی‌های جدی دربار تبدیل شد. ناصرالدین‌شاه تعدادی از افراد علاقه‌مند به رشته عکاسی را برای تحصیل در این رشته و کسب مهارت به عنوان دانشجو به کشورهای خارجی فرستاد.در اواسط دهه 1860 میلادی ناصرالدین‌شاه که خود مشتاق عکاسی بود، شروع به گرفتن عکس از زنان و خواجه‌های دربار و حتی گربه‌اش کرد. رفته‌رفته انواع تجهیزات عکاسی به کشور وارد شد و عکاسی به عنوان یک حرفه مورد توجه عموم قرار گرفت.
چه چیزی عکاسی را به هنر تبدیل می‌کند؟
عکس‌های شما می‌توانند هر آنچه شما می‌خواهید، باشند. اگر به کار خودتان به عنوان یک عکاس باور داشته باشید، می‌توانید تصاویر باشکوه فراتر از تصور خودتان خلق نمایید. شاید کمی گنگ به نظر بیاید اما شما می‌توانید با کمی خلاقیت آثار هنری زیبایی خلق کنید. برای آن که یک عکس در زمره هنرهای زیبا قرار بگیرد لازم است در هنگام عکاسی به موارد زیر توجه داشته باشید:
- این عکس چه حسی به شما می‌دهد؟
- برای گرفتن این عکس چقدر برنامه‌ریزی کرده‌اید؟
- نور عکس چگونه است؟ مصنوعی است یا طبیعی، کنترل‌شده است یا کنترل نشده؟
ما اغلب بدون این‌که به توانایی‌های خودمان در مورد عکاسی فکر کنیم یا قدر آنها را بدانیم شروع به عکاسی می‌کنیم. وقت گذاشتن برای مطالعه نحوه عکاسی و پیروی کردن از غریزه‌های شخصی به شما در خلق تصاویر هنری کمک شایانی می‌کند. این همان کاری است که عکاسان معاصر ایرانی با پیروی از آن توانسته‌اند عکس‌ها و تصاویر گرفته‌شده خودشان را به عنوان یک اثر هنری زیبا به دیگران معرفی کنند.
بیشتر بخوانید: چگونه یک لنز دوربین عکاسی حرفه ای با حداقل هزینه داشته باشیم ؟
آشنایی با 10 عکاس معاصر ایرانی
از روزی که ملکه ویکتوریا یک دوربین عکاسی را به محمدشاه قاجار در قرن نوزدهم هدیه داد تاکنون هنر عکاسی در ایران مسیر طولانی را طی کرده است. در میان عکاسان متمرکز بر روی تصاویر انتزاعی و مناظر شهری گرفته تا عکاسان خبری که وقایع روز و تفاسیر اجتماعی را منتشر می‌کنند، افراد برجسته‌ای وجود دارد. در ادامه این مطلب به معرفی 10 نفر از حرفه‌ای‌ترین عکاسان معاصر ایرانی خواهیم پرداخت.
-
محمدرضا میرزایی
عکاس ایرانی محمدرضا میرزایی ساکن تهران بیشتر به عکاسی از رویکردهای انتزاعی و غالباً عکاسی مبتنی بر هندسه خیابانی علاقه‌مند است. این عکاس معاصر ایرانی از طریق لنز دوربین دیدگاه‌های خود را به مخاطب نشان می‌دهد و بیننده را به پرسیدن سؤال و تفکر در مورد پس‌زمینه‌های احتمالی هر تصویر دعوت می‌کند. وی متولد سال 1365 است و در زمینه‌هایی همچون نویسندگی، مترجمی نیز فعالیت می‌کند. میرزایی سردبیر و مؤسس مجله ماهانه آنلاین به نام دید است که در آن هنر عکاسی معاصر ایرانی را به نمایش می‌گذارد. وی فارغ‌التحصیل کارشناسی ارشد رشته هنرهای زیبا از دانشگاه پنسیلوانیا است، در سال 2014 آخرین مجموعه عکاسی وی به نام «اینک خورشید می‌دمد» در انتشارات دانشگاه پنسیلوانیا منتشر شد. یک گرافیست ایتالیایی به نام فیلیپو نوستری طراحی این مجموعه را بر عهده گرفته است که حاوی یک نوشته و 21 عکس از تازه‌ترین آثار محمدرضا میرزایی و هم‌چنین یک مقاله از کارلوس باسوالدو در مورد هنر عکاسی معاصر ایرانی و به طور خاص محمدرضا میرزایی است.
-
فرزاد حسینی عبداللهی
عکاس معاصر ایرانی، فرزاد حسینی عبداللهی علاقه‌مند به قصه‌گویی از طریق عکاسی در مکان‌های عمومی به خصوص در شهرهای مدرن جهان است. وی در سال 2014 به عنوان یک عاشق تازه‌کار در خیابان مسیر کاری هنری خود را شروع کرد. وی با شرکت در کلاس‌های مختلف و گذاران دوره‌های مختلف از آشنایی با ویژگی‌های فنی دوربین گرفته تا مطالعات عکاسی معاصر توانست شناخت خوبی از تاریخ عکاسی ایران، زیبایی‌شناسی رنگ‌ها، ترکیب‌بندی، قاب‌بندی و نظریه‌های تفکر انتقادی و … به دست بیاورد. او علاقه‌مند به مباحث مختلف روان‌شناسی و جامعه‌شناسی است و معتقد است که این مسئله در عکاسی به وی کمک شایانی کرده است. مطالعه مقالات مرتبط به انسان‌ها، شهر‌ها، مدرنیسم و پست‌مدرنیسم به این عکاس معاصر ایرانی در درک عمیق‌تر تاریخ عکاسی مستند، عکاسی خیابانی و تحولات آن در دهه‌های مختلف کمک کرده است. وی در پروژه‌های عکاسی شخصی خود به عنوان تهیه عکس‌های خیابانی قابل‌استفاده به عنوان تابلو دیواری و وسایل دکوراسیون داخلی و فروش آنها است تا از طریق آن بتواند عملاً ژانر عکاسی خود را به افراد بیشتری معرفی نماید.
-
گوهر دشتی
عکاس معاصر ایرانی، گوهر دشتی متولد 1358 اهل اهواز یکی از شهرهای نزدیک مرز عراق است. دوران کودکی خودش را در سال‌های جنگ ایران و عراق در شهر اهواز سپری کرد، همین امر به وضوح سبک عکاسی این عکاس معاصر ایرانی را تحت تأثیر خود قرار داده است. گوهر دشتی از مضامین تاریخی و توپوگرافی ایران در صحنه‌های عکاسی به منظور نشان دادن محیط پیرامون و رویدادهای فعلی استفاده می‌کند. موضوع غالب کار او زندگی در زادگاهش، توپوگرافی و تاریخ خشونت جنگ است.
مجموعه عکس‌های گوهر دشتی در سال 2008 با نام زندگی امروز و جنگ نمایانگر زندگی روزمره ایرانیان در بحبوحه درگیری‌هاست. آخرین مجموعه تصاویر این عکاس معاصر ایرانی فارغ از تابعیت به بررسی زندگی مهاجران و پناهندگان می‌پردازد. کلکسیون عکس‌های گوهر دشتی در نمایشگاه‌ها و موزه‌های مختلف ایالات‌متحده، اروپا، آسیا و خاورمیانه به نمایش درآمده است.
بیشتر بخوانید: نکات مهم در آموزش عکاسی و ۳ ابزاری که در این راه به شما کمک می کنند
-
شادی قدیریان
عکاس معاصر ایرانی ساکن تهران، شادی قدیریان تصاویری از تناقضات جامعه مدرن امروز ایران را به نمایش می‌گذارد، فرهنگی که در هاله‌ای از ابهام بین سنت و مدرنیته قرار گرفته است. شادی قدیریان زاده 1355 است، وی در سال 1377 از رشته عکاسی در دانشگاه آزاد اسلامی فارغ‌التحصیل شد.
اولین مجموعه عکس قدیریان که بسیار مورد استقبال علاقه‌مندان به عکاسی قرار گرفت، مجموعه عکس زنانی بود که لباس‌های قدیمی دوره قاجار را به تن داشتند و در عین حال یک ابزار مدرن مانند تلفن در دست داشتند. مجموعه «قاجار» یکی از تأثیرگذارترین مجموعه‌های پرتره استودیویی است که المان‌های دنیای مدرن امروزی را در ترکیب با سنت برای نشان دادن محدودیت زنان ایرانی در طول تاریخ به چالش می‌کشاند. مجموعه کارهای این عکاس معاصر ایرانی در موزه‌های مهم اروپا، ایالات متحده، خاورمیانه و آسیا نمایش داده شده است. مجموعه‌های «هیچ، هیچ» و «مربع سپید» از دیگر آثار برجسته این عکاس معاصر ایرانی است.
-
مهدی وثوق نیا
عکاس معاصر ایرانی، مهدی وثوق نیا زاده 1350 اهل قزوین فارغ‌التحصیل دانشگاه آزاد تهران در رشته عکاسی به عنوان یک عکاس مستند در پی ثبت مناظر از دست‌رفته شهر است. مجموعه‌های دلهره‌آور وی از منطقه «پامنار» در جنوب تهران، انزلی در شمال ایران و … نمایانگر مناطقی است که فراموش‌شده به نظر می‌رسند و فاقد نشانه‌های زندگی‌اند. مجموعه تصاویر سیاه و سفید وی از شهر ماسوله مردم را به عنوان سایه‌هایی نشان می‌دهد که بی‌هدف در پشت بام‌های مه‌آلود این شهر شمالی قدم می‌زنند. معمولاً مهدی وثوق نیا عکاس معاصر ایرانی ترجیح می‌دهد برای خلق مجموعه آثار هنری خود چند روزی را در مکان مورد نظرش بگذراند. شایان ذکر است که وی تاکنون در خارج از ایران کار عکاسی انجام نداده است، به همین دلیل انتخاب محل و چیزی که خلق خواهد کرد برای علاقه‌مندان به حرفه عکاسی و طرفداران مهدی وثوق نیا خالی از لطف نخواهد بود.
-
یلدا معیری
عکاس معاصر ایرانی، خانم یلدا معیری متولد 1360 در تهران است، در سال 1380 در سن 19 سالگی فعالیت خود در زمینه عکاسی را آغاز کرده است. تمرکز اصلی یلدا معیری در عکاسی بر پوشش رخدادهای مهم خبری به‌خصوص جنگ و درگیری، وقوع بلایای طبیعی در نقاط مختلف جهان از جمله کشورهای عراق، افغانستان، پاکستان، اندونزی، لبنان و گرجستان بوده است. برخی از آثار یلدا معیری در انتشارات بین‌المللی مانند تایم، نیوزویک و سایر مطبوعات اروپایی به چاپ رسیده است. این عکاس معاصر ایرانی نمایشگاه‌های انفرادی مختلفی را در ایران، انگلستان، فرانسه و بنگلادش برگزار کرده است.
-
تهمینه منزوی
تهمینه منزوی فیلمساز و عکاس معاصر ایرانی متولد 1367 در تهران و دانش‌آموخته دانشگاه آزاد اسلامی تهران در رشته عکاسی است. در سال 1383 کار حرفه‌ای خود به عنوان یک عکاس مستند را با تمرکز بر روی مسائل اجتماعی آغاز کرد. وی در سال 1387 یک فیلم مستند طولانی درباره زندگی زنان درگیر با اعتیاد ساکن یک پناهگاه در جنوب تهران ساخت. هدف اصلی تهمینه منزوی از عکاسی و فیلمسازی افشای مسائل اجتماعی پیرامون نسل جوان در ایران و افغانستان است. این عکاس معاصر ایرانی با پیگیری مشکلات مربوط به نسل جوان جامعه ایران در پی ثبت درگیری‌های اجتماعی موجود در جامعه است.
کارهای مختلف این عکاس جوان در مجلات و موزه‌های هنری بین‌المللی مختلف در سراسر جهان منتشر شده است. تهمینه منزوی در سال 2011 جایزه معتبر شید را دریافت کرد. شید یک جایزه مستقل، غیرانتفاعی و تخصصی عکاسی است که هر سال به یک عکاس فعال در حوزه عکاسی مستند اجتماعی اعطا می‌شود. جایزه شید تنها مسابقه معتبر عکاسی در ایران است که عکاسان بین المللی نیز در آن حضور دارند.
هم‌چنین تهمینه منزوی به دلیل طولانی بودن پروژه‌هایش شهرت پیدا کرده است. وی از ابتدای کار خود مدت‌زمان زیادی را صرف تحقیق و پژوهش در زمینه موضوعات مدنظر خودش می‌کند. وی معتقد است که زمان این فرصت را به وی می‌دهد تا جزئیات یک موضوع را به درستی مشاهده کند، در عین حال وقت کافی برای ارزیابی آنچه در مورد موضوع اتفاق می‌افتد را در اختیار دارد. وی در حال حاضر بر روی یک پروژه طولانی داستان‌واره عکاسی در مورد زنان نسل جوان ایرانی و افغانی کار می‌کند.
بیشتر بخوانید: ۵۰ مورد از بهترین تجهیزات جانبی دوربین عکاسی و فیلمبرداری
-
مجید سعیدی
عکاس معاصر ایرانی، مجید سعیدی متولد 1353 و ساکن تهران در سن 18 سالگی به منظور عکاسی از پناهندگان راهی مرز ایران و عراق شد و فعالیت حرفه‌ای خود را آغاز کرد. بیش از دو دهه، تمرکز اصلی مجید سعیدی بر روی مسائل بشردوستانه در خاورمیانه بوده است و توانسته است برنده جوایز مختلف عکاسی شود. مجید سعیدی تاکنون 7 بار عنوان بهترین عکاس خبری ایران را به دست آورده است و هم‌چنین دارای نشان درجه‌یک هنری ایران است.
مجموعه عکس‌های خبری مجید سعیدی در سال 1369 در منطقه خلیج‌فارس و مناطق مرزی ایران به مجموعه‌ای ماندگار تبدیل شده است. این عکاس معاصر ایرانی اخیراً کتابی از عکس‌های سیاه‌وسفید با عنوان «زندگی در جنگ» منتشر کرده است که در آن با وجود مرگ و نابودی جنگ هنوز هم می‌توان درخشش وقایع روزمره زندگی را به تصویر کشاند. عکاسی در خیابان و آموزش به عکاسان جوان علاقه‌مند از جمله سرگرمی‌های مورد علاقه‌ی مجید سعیدی است. مجلات و مطبوعات معتبر بین‌المللی از جمله نیویورک تایمز، واشینگتن پست، واشینگتن تایمز، تایمز لندن، اشپیگل، لایف، تایم و پاری مچ آثار مختلف مجید سعیدی را منتشر کرده‌اند.
-
محمدرضا دومیری گنجی
عکاس معاصر ایرانی، محمدرضا دومیری گنجی متولد 1369 در تهران و ساکن بابل است. عکس‌های بی‌نظیر این عکاس جوان ایرانی می‌تواند منبع الهامی برای مخاطبان به منظور سفر به ایران باشد. عکس‌های زاویه باز وی از معماری ایرانی و پرداختن به جزئیات کاملاً متقارن و به تصویر کشاندن جاذبه‌های گردشگری ایران باعث شده است که آثار دومیری گنجی همانند یک کلیدوسکوپ واقعی به نظر برسد.
محمدرضا دومیری گنجی با به کار گرفتن تکنیک‌های عکاسی، استفاده از نورپردازی‌های مناسب و ویرایش مناسب عکس‌های زیبایی از آثار باستانی ایران تهیه کرده است. وی در سن 27 سالگی توانست به عنوان عکاس منتخب نشنال ژئوگرافیک، سی.ان.ان، بی.بی.سی، اشپیگل و ای.بی.سی دست یابد. بدون شک فرصت حرفه‌ای طولانی در پیشروی این عکاس جوان ایرانی است. این عکاس معاصر ایرانی تاکنون نمایشگاه‌های انفرادی مختلفی را در اروپا، امارات متحده عربی، آلمان و کره جنوبی برگزار کرده است.
-
جاسم غضبانپور
عکاس معاصر ایرانی، جاسم غضبانپور متولد 1342 در خرمشهر است. وی در سال 1355 کار عکاسی مستند اجتماعی خود را در خرمشهر آغاز کرده است، سبک عکاسی جاسم غضبانپور با متناسب با تغییرات شرایط تغییر کرده است. وی در دوران نوجوانی عکاسی از زندگی روزمره در زادگاه خودش را آغاز کرده است. با آغاز جنگ ایران و عراق سعی در نشان دادن صحنه‌های جنگ و تأثیرات جنگ در محل زندگی خودش داشت. سقوط طالبان در افغانستان، استقلال کردها در کردستان عراق نیز از دید لنزهای وی پنهان نماند.
غضبانپور پس از جنگ روند حرفه‌ای خود را به سمت هنر، رویدادهای فرهنگی، معماری و طبیعت تغییر داد. او تاکنون چندین کتاب از آثار هنری خود از جمله «از آسمان ایران»، «زندگی جدید درکالبد قدیم»، «خانه ایرانی» و «شکوه ایران» منتشر کرده است. برخی از آثار این عکاس معاصر ایرانی نیز در مجلات و روزنامه‌های بین‌المللی به چاپ رسیده است.
کلام آخر
با ظهور تکنولوژی‌های جدید و رسانه‌های عکاسی مختلف دنیای هنر عکاسی معنا و شکل جدیدی پیدا کرده است. دوربین عکاسی این ابزار مدرن به وسیله‌ای برای نمایش دادن جنبه‌های مختلف زندگی تبدیل شده است. عکاسان معاصر نیز همانند هر هنرمند دیگری نماینده بخشی از دنیای هنر هستند. افراد زیادی به صورت حرفه‌ای در زمینه عکاسی مشغول به فعالیت هستند که در این مقاله تنها بخش کوچکی از این هنرمندان حرفه‌ای ذکر شده است. در این مقاله تنها با 10 عکاس معاصر ایرانی آشنا شدیم، خوشحال می‌شویم با به اشتراک‌گذاری این مطلب از طریق لینک‌های زیر با دوستان خود عکاسان جوان دیگری را در بخش نظرات به ما معرفی کنید.