فصل پائیز کم‌کم از راه می‌رسد و سرو کله میوه به ، این میوه زرد خوش عطر و طعم، بر روی پیشخوان میوه‌فروش‌ها پیدا می‌شود. اما بیشتر خانواده‌ها، «به» را به عنوان میوه در ظرف پذیرایی خود نمی‌گذارند. اگر تصور شما هم بر این است که «به» فقط برای درست کردن مربا، کمپوت و مارمالاد استفاده دارد، باید بگوئیم کاملا در اشتباهید!
به یا quince با نام علمی Cydonia oblonga میوهای پاییزی، گوشت خشک و کرکی است که طعمی ترش و گس دارد. خاصیت اسیدی آن با پخته شدن از بین می‌رود. از این رو بیشترین کاربرد این میوه به صورت پخته و معمولا به شکل کمپوت، مربا و مارمالاد است.
ترکیه، چین، ازبکستان، ایران، آرژانتین و برخی کشورهای جنوبی اروپا و جنوب غربی آسیا، از تولیدکنندگان عمده آن هستند. به میوهای معطر و متعلق به خانواده گل‌سرخیان است که از این نظر، جزو دسته سیب و گلابی محسوب می‌شود.
به میوهای پر‌خاصیت است که به سیب طلایی هم معروف است.تقریبا از تمام قسمت‌های آن استفاده می‌شود و خواص دارویی و غذایی بسیاری دارد. «به» نیز مانند خرمالو در سبد میوه خانواده ناشناخته و مهجور مانده است. در این مقاله به خواص این میوه و نحوه استفاده از قسمت‌های مختلف آن می‌پردازیم. شاید در انتهای این مطلب، جایی در میان سایر میوه‌های ظرف پذیرایی خود برای به باز کنید.
انواع گونه به
گونه‌های مختلفی از به وجود دارد اما فقط دوتای آنها بیشترین میزان استفاده را در بازار جهانی دارند و در کشورهای تولید کننده از اهمیت فراوانی برخوردارند.
- به معطر: بیضی شکل با انتهای مخروطی است. پوست آن نرم، زرد و دارای گوشت سفید است.
- آناناسی: شبیه گلابی برآمده است. پوست و گوشت آن زرد رنگ است با طعم خفیفی از آناناس. این میوه در شهرستان‌های نطنز و اصفهان پرورش می‌یابد.
طبع میوه به
به؛ سرشار از ويتامين‌های A و B و C و همچنين قند و پپتين است. به رسيده، دارای طبيعتی معتدل است، در حالی كه دانه آن يا همان به‌دانه طبيعتی سرد و تر دارد.
عقاید و نگرش مردم در مورد میوه به
- در زمان قدیم، زنان دانه به را می‌کوبیدند و خیس می‌کردند و از لعاب بدست آمده برای صاف کردن یا فر کردن موها استفاده می‌کردند.
- در یونان، افراد در مراسم ازدواج میوه به را به ارابه عروس می‌زدند چون اعتقاد داشتند که نماد باروری الهه عشق است و آنها میوه به را به خدای عشق تقدیم می‌کردند .
- مردم معتقد بودند که اگر زنان باردار میوه به را زیاد بخورند، بچه آنها از لحاظ هوشی نابغه خواهد شد و باعث زیبایی جنین می‌شود .
- اروپایی‌ها میوه به را با گوشت‌های چرب سرو می‌کنند چون معتقد هستند که میوه به ، به هضم گوشت کمک می‌کند.
- خوردن میوه به ، عرق بدن را خوشبو می‌کند.
- خانم‌های باردار برای جلوگيری از سقط جنين، به مصرف می‌كنند.
خوردن میوه به چه فوایدی دارد؟
خوردن میوه به چه فوایدی دارد؟خوردن میوه به ، چه به صورت خام و چه پخته به شکل مربا و کمپوت، اثرات مفیدی بر بدن می‌گذارد. برخی از خواص میوه به عبارت است از:
- اثرات مثبت بر فکر و ذهن
- تقویت کننده قلب، کبد و معده
- مفید برای زخم معده
- تحریک کننده اشتها
- ادرارآور و کمک به هضم غذا
- جلوگیری از التهاب پلک و استراحت چشمان خسته
- از بین برنده بوی بد دهان
- مفید برای کاهش وزن، به دلیل دارا بودن مقدار زیادی فیبر
- کاهش خطرات بیماری‌های قلبی، به خاطر دارا بودن ویتامین ث
- از بین برنده افسردگی ناشی از انواع سردردها
- احیای روحیه و خوشحال بودن
- کمک به پایین آوردن کلسترول خون
- کمک به پایین آوردن فشار خون، به خاطر دارا بودن پتاسیم
- دارای خاصیت ضد ویروسی
- نرم کننده سینه
- ضد سرطان به علت داشتن آنتی اکسیدان
آب یا شیره به
علاقمندان به آبمیوه، برای برخورداری از خواص جالب توجه به، می‌توانند همانند سیب، آن را آبگیری کنند و بنوشند. همچنین می‌توان شیره آن را گرفت و به هنگام مصرف با کمی آب مخلوط نمود و شربتی خوشمزه درست کرد. برخی از منافع آب میوه به عبارت است از:
- جلوی خونریزی را می‌گیرد.
- جلوی تهوع و استفراغ غیر ارادی را می‌گیرد.
- برای بیماری‌های تنفسی، کم‌خونی و آسم مفید است.
- از بین برنده تشنگی می‌باشد.
- سردرد را برطرف می‌کند.
- برای درمان بیماری‌های قلبی عروقی مفید است.
- مصرف منظم آن در درمان سل و نارسایی کبدی موثر است.
طرز تهیه شیره به: ۵۰ گرم به را خرد کرده با ۵۰ گرم عسل یا شکر مخلوط کنید و در یک لیتر آب جوش بریزید و آنرا روی شعله گذاشته تا بجوشد و حجم آن نصف شود.
فواید خوردن هسته میوه به (به دانه)
از نظر مادربزرگ‌ها، هیچ چیز مانند به‌دانه باعث بهبود گرفتگی صدا نمی‌شود. اما لعاب «دانه به» به جز آن، دارای منافع دیگری از جمله موارد زیر نیز می‌باشد:
- برای درمان ذات الریه، گلودرد، صدای گرفته و خشن مفید است.
- ضد تب
- تقویت قلب، کبد و معده
- آفتاب زدگی را با مالیدن لعاب به دانه بر روی پوست درمان کنید.
- مفید برای اسهال
- لعاب به دانه برای ترمیم زخمها و سوختگی پوست در اثر آتش بسیار مفید است.
- برای التیام ترک پوست دست و بدن، نوک پستان، لب و بواسیر، لعاب به دانه را روی موضع بمالید.
- برای درمان خشکی زبان و دهان مفید است.
- جویدن به دانه برای تقویت نیروی جنسی مفید است.
نکته : به دانه همان لعابی است که از خیساندن دانه به بدست می‌آید. از قورت‌دادن و بلعیدن دانه‌ها باید بپرهیزید زیرا ترکیبات سمی در دانه به وجود دارد که برای بدن مضر است پس فقط از لعاب دانه به استفاده کنید.
طرز تهیه جوشانده دانه به: ۳۰ گرم به دانه را در یک لیتر آب جوش ریخته و آنقدر بجوشانید تا به صورت ژله درآید.
برگ و شاخه‌های به را دور نریزید
اگر آنقدر خوش‌شانس هستید که در حیاط منزل خود یک درخت به سبز شده باشد، باید بدانید گیاه همه کاره شما حتی برگ و شاخه‌هایش قابل استفاده است. در موارد زیر از برگ درخت به استفاده کنید:
- جوشانده برگ درخت به، ورم چشم را مداوا می‌کند.
- زخمها را با جوشانده برگ به بشوئید.
- ضماد برگ درخت به برای ورم چشم مفید است.
طرز تهیه جوشانده برگ درخت به: ۳۰ گرم برگ درخت به را در یک توری بریزید و در یک لیتر آبجوش به مدت چند دقیقه بجوشانید.
دم کرده گل و شکوفه به
درختی که برگ و شاخه مفیدی دارد، صددرصد گل و شکوفه‌های پرخاصیتی نیز خواهد داشت. شکوفه درخت به که در بهار به گل می‌نشیند:
- مقوی معده است.
- سرفه کودکان را برطرف می‌سازد.
- سردرد را برطرف می‌کند.
- سینه را صاف و تقویت می‌کند.
- برای درمان بی‌خوابی، دم کرده گل را با آب بهار نارنج مخلوط کرده و قبل از رفتن به رختخواب بنوشید.
طرز تهیه دم کرده گل به: ۳۰ گرم گل به را در یک لیتر آبجوش ریخته و به مدت پنج دقیقه بگذارید تا دم بکشد. (مثل چای دم کنید)
خواص روغن به
با ترکیبی از عصاره میوه به با روغن زیتون، روغن مفیدی به دست می‌آید که مصرف آن درمان دردهای دستگاه گوارش است. این روغن برای موراد زیر مفید است:
- سرگیجه را برطرف می‌کند.
- دوست کبد است و ورم کبد را رفع می‌کند.
- خونریزی ریوی را درمان می‌کند.
- برای مداوای زخمهای دهان مفید است.
- اسهال مزمن را برطرف می‌کند.
- زخم روده‌ها را درمان می‌کند.
طرز تهیه روغن به: به را تکه تکه کرده و بپزید سپس آب آنرا بگیرید و با دو برابر وزن آن، روغن زیتون مخلوط کرده و آنقدر با حرارت ملایم بجوشانید تا تمام آب آن بخار شود و فقط روغن باقی بماند البته دقت کنید که روغن نسوزد.
چیپس خانگی به
چیپس به: می‌توانید میوه به را به صورت ورقه‌های نازکی خشک کنید و همراه سنجد، انجیر‌خشک و کشمش به عنوان تنقلات استفاده کنید و یا برگه‌ها را مثل چای دم کنید. همچنین می‌توانید آن را در آسیاب به صورت پودر دربیاورید و در هنگام لزوم از این پودرها دمنوش تهیه نمایید یا به عنوان چاشنی استفاده کنید.
جایگاه میوه به در علم نوین
علم نوین هم امروزه به خواص بی‌نظیر این میوه اعجاب‌انگیز پی برده و از بخش‌های مختلف آن برای درمان بیماری‌ها استفاده می‌کند.
پیشگیری از سرطان: ترکیبات آنتی اکسیدانی موجود در به می‌تواند مواد مضر موجود در بدن، به نام رادیکال‌های آزاد را بی‌اثر کند و از سرطانی شدن سلولها جلوگیری کند.
کمک به کاهش وزن: ترکیبات آنتی اکسیدانی این میوه منجر به افزایش متابولیسم شده و فیبر بسیار زیادی در آن وجود دارد که از طرق مختلفی در روند کاهش وزن موثر است.
به برای پوست: آنتی اکسیدان‌های موجود در میوه به منجر به حذف بسیاری از عوامل مضر برای سلامت پوست شده و از این طریق موجب بهبود چین و چروک پوست می‌شود.
تنظیم فشار خون: پتاسیم موجود در به، با شل کردن عروق و تنظیم انقباض عروقی، به جریان بهتر خون در عروق کمک کرده و فشارخون را تنظیم می‌کند.
تنظیم سیستم ایمنی: مقدار زیاد ویتامین C آن می‌تواند در تنظیم التهاب و عملکرد‌های سیستم ایمنی و افزایش تعداد گلبول‌های سفید موثر باشد.
درمان زخم معده: به با داشتن فنول در خود باعث تسکین دردهای ناشی از زخمهای معده شده و توصیه می‌شود برای تسکین دردهای معده از دمنوش به استفاده کنید. همچنین از ترکیب عسل با به که در بیماری‌های عفونی روده مانند اسهال، درمان یبوست و کولیت معجزه می‌کند غافل نشوید.
جلوگیری از پیری زودرس: آنتی‌اکسیدان‌های به، موجب جلوگیری از پیری زودرس می‌شوند.
برخی دیگر از خواص ثابت شده میوه به
برگ به و بیماری‌های کرونر قلبی: مطالعات انجام‌شده نشان می‌دهد مصرف عصاره برگ به بر روی بیماری‌های کرونر قلبی تأثیر می‌گذارد. همچنین میوه و دانه به که سرشار از پکتین هستند، برای سیستم قلبی عروقی مناسب‌اند و علاوه بر کاهش کلسترول خون، به کاهش فشارخون نیز کمک می‌کنند و از ایجاد لخته‌های خونی پیشگیری می‌کنند.
درمان اسهال و ورم روده: به، میوهای سرشار از تانن است که در معالجه اسهال و ورم روده بزرگ خیلی مؤثر است. به این منظور می‌توان ۴۰ تا ۵۰ گرم به را خرد کرده و مدت ۱۵دقیقه در یک لیتر آب جوشانده و در چند نوبت در روز مصرف کنید.
کاهش استرس با خوردن میوه به: انواع آنتی‌‌اکسیدان موجود در به، موجب کاهش استرس و آرام نگهداشتن ذهن می‌شود.
سلامت مو: به غنی از مواد معدنی مانند آهن، مس و روی است. این سه ماده معدنی به همراه دیگر مواد مغذی موجود در میوه به، برای افزایش سلامتی گلبول های قرمز لازم هستند. وقتی که گلبول های قرمز بدن شما در صحت و سلامتی کامل باشند، خون‌رسانی به اندام‌های داخلی بهتر صورت می‌گیرد. مو نیز به عنوان یک اندام زنده، که همواره در حال رشد است نیاز به خون‌رسانی دارد. با افزایش اکسیژن حمل شده توسط گلبول های قرمز به واسطه خوردن میوه به و امثال آن، فولیکول مو بیشتر تحریک شده و رشد موی سر بهبود پیدا می‌کند. بنابراین اگر به دنبال داشتن موی سالم و درخشان هستید، از خوردن به غافل نشوید.
کاهش قند خون: یکی از ویژگی‌های به این است که حاوی مقادیر بالای فیبر و شاخص گلیسمی پایین است و از افزایش سطح قند خون جلوگیری می‌کند و همچنین باعث کاهش میزان قند خون افراد دیابتی می‌شود.
طرز تهیه دمنوش به
به خواص بی‌نظیری دارد که در مورد آنها صحبت کردیم. این میوه دارای دمنوشی به مراتب خوشمزه‌تر از چای است که اگر حوصله و وقت کافی بگذارید و آنرا درست کنید می‌تواند جایگزین مناسبی برای چای سیاه باشد .تهیه این دمنوش خوشمزه سه مرحله به شرح زیر دارد:
-
آماده‌سازی خلال به
به رسیده، آبدار و شیرین را انتخاب کنید. بهی که پوست آن به رنگ زرد روشن باشد و کرکهای لطیف روی آن به راحتی جدا شوند. به را خوب بشویید تا همه پرز‌های روی آن پاک شوند و پوست طلایی رنگ آن دیده شود. با استفاده از یک رنده درشت به را رنده کنید تا جایی که شکل پوره‌ای به خود نگیرد. به را روی سینی پهن کنید و اجاره دهید که حرارت اتاق یا اگر عجله دارید حرارت رادیاتور یا بخاری آن را خشک کند. دقت داشته باشید که نباید زیاد خشک شود. از دستگاه خشک کن میوه با درجه پایین هم می‌توانید استفاده کنید.
-
فراوری خلال به
مهمترین قسمت در تهیه دمنوش به، فراوری خشک شده میوه به است. پس از اینکه احساس کردید خشکی خلال‌های میوه به مناسب است، آنها را از روی حرارت بخاری یا هر گرمایشی بردارید. در ادامه یک ماهیتابه فلزی را روی شعله گاز بگذارید تا ظرف خوب داغ شود، به قدری که اگر قطره‌ای آب در آن ریختید به پرش درآید و زود بخار شود. سپس خلال‌های به خشک شده را یک‌باره در ماهیتابه ریخته و به سرعت با قاشق چوبی هم بزنید و تفت بدهید تا حرارت به طور یکسان به همه خلالها برسد. آنقدر اینکار را ادامه بدهید تا رنگ خلالها به قهوه‌ای پررنگ برسد. بلندشدن کمی دود از در این مرحله هیچ عیبی ندارد و حتی به خوش‌رنگ‌تر شدن دمنوش هم کمک می‌کند، بنابراین از برخاستن کمی دود نترسید و خوب هم بزنید تا همه خلالها به طور بکسان حرارت ببینند و قهوه‌ای تیره شوند .
-
دم کردن به
پس از اینکه خلالها به رنگ دلخواه رسید ماهیتابه را خاموش کرده و کمی پس از سرد شدن، خلالها را در ظرف درب‌داری بریزید. برای تهیه دمنوش به کافی است که برای هر نفر، یک قاشق از خلالها را درون قوری بریزید و اجازه دهید که ۲۰ دقیقه دم بکشد. در صورت تمایل می‌توانید افزودنی‌های دیگر همانند زعفران، دارچین، زنجبیل و غنچه گل محمدی به آن اضافه کنید.
مربای به، زینت‌بخش میز صبحانه شما
یکی از خوشمزه‌ترین مرباهای خانگی، مربای به است که همه ساله در فصل پائیز توسط کدبانوها پخته و آماده می‌شود. طرز تهیه این مربای خوش عطر و طعم را در ادامه بخوانید.
یک کیلو میوه به را با قالب‌های کوچک به فرم دلخواه، قطعه قطعه کنید و در یک ظرف مسی بریزید. آنقدر آب اضافه کنید که روی به‌ها را بپوشاند. ۲۰ دقیقه بجوشانید و سپس یک کیلو شکر به آن اضافه کنید. درب ظرف را ببندید و اجازه بدهید ۲-۳ ساعت با حرارت ملایم بپزد. اگر دوست داشتید از هل و گلاب و کمی مغز گردو، برای خلق طعم بهتر استفاده کنید.
طرز تهیه کمپوت به
یک کیلوگرم به را پوست کنده و قسمت مغز و دانه آنها را دربیاورید. ۲۵۰ گرم شکر را در نیم لیتر آب ریخته و پوست و مغز جداشده میوه به را با دو تا سه قاشق آب لیموترش اضافه کنید و روی حرارت بگذارید. ۳۰ دقیقه بعد شربت غلیظ شده است و باید آن را با توری صاف کنید. شربت را روی حرارت ملایم قرار دهید و قطعات درشت به را به آن اضافه کنید و این مرحله پخت را تا نرم شدن تکه‌های به ادامه دهید. از این دسر خوشمزه خانگی برای پذیرایی از میهمانی‌های عصرانه خود می‌توانید استفاده کنید.
خورشت به ؛ برای تنوع غذای فصل پائیز
اگر دچار معضل تکراری شدن غذاها شده‌اید، این فصل زمان خوبی است تا یک غذای بسیار خوشمزه را به برنامه غذایی خانواده خود اضافه کنید. خورشت به در مناطق مختلف کشور به شیوه‌های مختلفی طبخ می‌شود. در این بخش با یکی از راحت‌ترین دستور پخت‌ها با ما همراه باشید.
طرز تهیه خورشت به
- ۲۵۰ گرم گوشت خورشتی خرد شده را در پیاز داغ تفت دهید. کمی زردچوبه و ۲ قاشق غذاخوری رب گوجه فرنگی به آن اضافه کنید. دو لیوان آب اضافه کنید تا گوشت بپزد.
- به ها را به قطعات دلخواه برش بزنید. (خیلی نازک نباشد) در کمی روغن تفت داده و به مواد در حال پخت اضافه کنید.
- ۸ تا ۱۰ عدد آلو خورشتی را که از قبل خیس کرده‌اید چند دقیقه بعد از به، اضافه کنید.
برای خوش عطر شدن خورشت به ، کمی زعفران دم کرده اضافه کنید.
اجازه بدهید خورشت جا بیفتد و روغن بیاندازد. تقریبا نیم ساعت بعد غذای شما آماده است و می‌توانید همراه با پلو نوش‌جان کنید.
نکته: در برخی مناطق کشور از لپه در خورشت به استفاده می‌کنند. اگر تمایل داشتید می‌توانید در مرحله تفت دادن گوشت و قبل از افزودن زردچوبه و رب، به اندازه نصف لیوان لپه از قبل خیس خورده را اضافه کنید و همراه گوشت تفت بدهید تا بوی خامی آن گرفته شود.
آیا خوردن به با داروهای شیمیایی تداخلی دارد ؟
بله؛ داروهایی که از طریق خوردن مصرف می‌شوند و مستقیما به معده میروند با «به» تداخل دارند. زیرا به دارای فیبر محلولی به نام موسیلاژ است که باعث کاهش جذب داروها می‌شود. مصرف همزمان به و دارو باعث کاهش اثر دارو بر بدن می‌شود. برای جلوگیری از این مسئله، به را حداقل با یک ساعت فاصله از مصرف دارو استفاده کنید.
خواص درمانی به، از نگاه امام صادق (علیه السلام)
روایت است که امام صادق (ع) فرمودند:
به صورت را زیبا و قلب را تقویت می‌کند هرکس به را ناشتا بخورد، نطفه او سالم و فرزند او زیبا می‌شود. خوردن به باعث قوت قلب و ذکاوت باطن می‌شود.
فقط امام صادق (ع) نبوده‌اند که درباره فواید اعجاب‌انگیز این گیاه همه‌کاره نظر داده‌اند. امام رضا (ع) نیز می‌فرمایند:
به رسول خدا (صلی الله علیه و آله) «به» هدیه دادند، آن را با دستشان نصف کردند. آن حضرت به را خیلی دوست داشتند و آن را تناول کرده و به یارانش که در محضرش بودند نیز دادند و فرمودند: به بخورید که آن قلب را جلا داده و برای سینه خوب بوده و آن را تمیز می کند.
حالا که با این میوه خوشمزه و مفید آشنا شدید، نام آن را در لیست خرید بعدی‌تان حتما وارد کنید تا خود و خانواده‌تان را از این نعمت پروردگار بی‌نصیب نگذارید. به ما بگوئید: شما با میوه به ، چه چیزهای دیگری درست می‌کنید؟
مطالب پیشنهادی :
درمان بسیاری از دردهای رایج با خواص انار
