فرقی نمیکند چند سال دارید، خشکی مزاج یا یبوست، وضعیتی است که از نوزادان تا سالمندان را مبتلا میکند. اگر روده بزرگ (کولون) که در انتهای دستگاه گوارش قرار دارد، نتواند به طور منظم تخلیه شود، آب بیشتری از مواد دفعی موجود در آن، جذب بدن شده و مدفوع خشکتر میشود. این خشکی، باعث حرکت کندتر و سختتر مواد زاید و سمی شده و فرد مبتلا به خشکی مزاج میشود. برای درمان یبوست ، قبل از هر چیز خوب است بدانیم علت بروز مشکل چیست؟ منظور از تخلیه منظم روده، یعنی در چه فواصلی؟ علائم آن چیست و در نهایت چگونه میتوانیم به روده کمک کنیم که با تحرک مناسب، بتواند به وظیفه خود، به موقع عمل نماید.
عدم تخلیه مواد زاید بدن از طریق روده بزرگ، علاوه بر بازجذب آب و خشکی مدفوع، باعث فعالیت بیشتر باکتریهای روده و ایجاد گازهای سمی و خطرناکی که خون را مسموم میکنند میشود. این مسمومیت ممکن است عملکرد اندامهای حیاتی مانند قلب و مغز را مختل کند. از دیگر عوارض خشکی مزاج، انسداد روده، ایجاد زخم، پولیپ و حتی سرطان روده میباشد.
خوشبختانه، به جز موارد نادر که دخالت پزشک و عمل جراحی را میطلبد، به راحتی میتوان از این بیماری پیشگیری نمود و در صورت ابتلا، با چند گام ساده و طبیعی، نسبت به درمان یبوست اقدام نمود.
حکیم ابن سینا در کتاب قانون نوشته است: «یبوست اُمالامراض است و ۷۰ نوع بیماری در بدن ایجاد میکند.» بنابراین برای درمان یبوست باید از روشهای طبیعی و در دسترس استفاده کنیم و اجازه ندهیم به دلیل سهلانگاری، به عوارض وخیم ناشی از آن دچار شویم.
آیا به یبوست مبتلا هستید؟
اگر حداقل یک بار در روز عمل دفع مدفوع و مواد زاید بدن را انجام نمیدهید، دلیل آن نیست که حتما به یبوست مبتلا شدهاید. اگرچه طب سنتی، روزی ۲ تا ۳ بار اجابت مزاج را طبیعی میداند، اما در پزشکی مدرن، هفتهای ۳ بار را کاملا طبیعی قلمداد میکند. بنابراین تعداد دفعات عمل دفع، نمیتواند ملاک خوبی برای این موضوع باشد، زیرا مکانیسم بدن افراد با هم فرق دارد. برای تشخیص، باید به مجموعه علائم یبوست توجه کنید.
سفت و خشک بودن مدفوع، فواصل زياد ميان اجابت مزاجها، نياز به زور زدن زياد برای عمل تخليه، احساس فشار شدید در طول حرکات رودهای، احساس باقی ماندن مدفوع در روده پس از پايان عمل دفع، احساس گيرکردن مدفوع در هنگام دفع با وجود دفعات اجابت مزاج مناسب، بوی مشمئزکننده، خونریزی و درد در ناحیه مقعد، همگی از نشانههای ایجاد مشکل است و فرد را نیازمند به پیدا کردن راهی برای درمان یبوست میکند.
علائم ظاهری خشکی مزاج
- داغ شدن بدن خصوصا ناحيه شكم
- نفخ ، درد و ورم شکم
- بوی بد دهان، تلخ بودن دهان
- كم اشتهايی، بی اشتهايی، حالت تهوع
- عصبی شدن بی مورد، پيله كردن و گيردادن، بیحوصلگی
- جوش صورت و پشت در قسمت شانهها
- ناراحتیهای پوستی از قبيل لكههای سفيد در صورت يا لكه های قهوهای در بدن
- سردردهای ميگرنی
- ضعيف شدن چشم، تار شدن بينايی يا حالت دوبينی
- ريزش مو، موخوره، شوره سر
چرا مبتلا به یبوست میشویم؟
بهتر است با خود صادق باشیم. دلایل زیادی برای ایجاد این مشکل گوارشی وجود دارد اما از همه مهمتر، شیوه زندگی و عادات غذایی اشتباه ما، باعث بروز این بیماری میشود. اگرچه یافتن علت دقیق برای مشکل اجابت مزاج، آسان نیست زیرا ممکن است چندین دلیل، بهطور همزمان باعث این وضعیت باشد، اما برخی از دلایل آن عبارتند از:
- عدم مصرف فیبر کافی شامل میوه و سبزیجات
- ایجاد تغییر در عادات غذایی روزمره خود (مثلا شروع رژیم تازه)
- نادیده گرفتن احساس دفع
- مصرف داروهای خاصی که یبوست جزو عوارض جانبی آنهاست.
- ننوشیدن مایعات به اندازه کافی
- کهولت سن
- بارداری
- در نوزادان؛ استفاده از شیرخشک نامناسب
- در بچههای بزرگتر؛ رژیم غذای بد، ترس از توالت یا عدم آموزش استفاده صحیح از توالت
به عادات روزمره خود دقت کنید. کدامیک از موارد بالا در مورد شما یا کودکتان صدق میکند؟
چه کسانی به درمان یبوست نیاز دارند؟
یبوست مشکلی است که مختص به سن خاصی نیست. این بیماری در نوزادان، کودکان و بزرگسالان رخ میدهد. در انگلستان تقریبا از هر هفت بزرگسال، یک نفر و از هر سه کودک، یک نفر به نوعی با این مشکل دست و پنجه نرم میکند. این وضعیت زنان را دو برابر مردان تحت تاثیر قرار میدهد و بیشتر در بزرگسالان مسنتر و همچنین در دوران بارداری به چشم میخورد.
با کمی تغییر در سبک زندگی خود، ممکن است بتوانید به راحتی بر مشکل اجابت مزاج غلبه کنید. اما اگر روشهای درمانی زیر اثرگذار نبود، حتما به پزشک متخصص مراجعه نمایید.
هفت گام طلایی تا درمان یبوست
وقتی در وضعیت ناخوشایندی هستیم، برای رسیدن به تعادل و آرامش، تغییر دادن روش زندگی، اولین و بهترین کار خواهد بود. برای درمان یبوست و حفظ سلامتی دستگاه گوارش، ضروری است به عادات زندگی خود نگاه کنیم. اگر طی روز با لیوان آب غریبهایم، اگر کارمند پشت میزنشینی هستیم که ۸ تا ۱۰ ساعت بیوقفه مشغول کاریم، اگر خانم خانهداری هستیم که ساعتها جلوی تلویزیون وقت میگذرانیم، نباید انتظار داشته باشیم ادامه این روش زندگی، ما را در مسیر سلامتی نگه دارد. خشکی مزاج یا یبوست، کمترین تاوانی است که برای این سبک زندگی باید بپردازیم.
گام اول: به خاطر هیچکس و هیچکاری، دستشویی رفتن را به تعویق نیاندازیم
وقتی سرگرم کار هستیم و زمان از دستمان درمیرود، بسیاری از ما، به سیگنالهایی که بدن برای حفظ تعادل و سلامتی میدهد، توجه نمیکنیم. حتما برای شما هم پیش آمده است که با دلیل یا بیدلیل، زمان دستشویی رفتن را به تأخیر انداختهاید. این کار در کودکان به هنگام بازی، بیشتر رخ میدهد.
فردی که احساس نیاز به عمل دفع مدفوع را جدی نمیگیرد و با انقباض عضلات ناحیه مقعد، بهطور موقت، سیگنالها را قطع میکند، بزرگترین آسیب را به سلامتی خود وارد میکند. هر چه این مدت زمان طولانیتر شود، درصد آبی که از مواد زاید بازجذب میشود بیشتر شده و مدفوع خشکتر میشود.
بنابراین اگر سلامتی خود را دوست داریم، در هر زمان و مکانی، علایم هشداردهنده بدن را باید جدی بگیریم. حتی اگر وسط جلسه مهمی باشیم!
دستشویی ایرانی یا فرنگی؟
اگرچه امروزه در خانههای ایرانیان، توالت فرنگی نیز به سرویس بهداشتی اضافه شده است و کمتر منزلی را بدون آن میتوان یافت، جالب است که از نظر دانشمندان، نحوه استفاده از توالت ایرانی، باعث تخلیه بهتر مدفوع میشود.
ضرورت چمباتمه نشستن برای ایجاد فشار لازم برای رودهها به هنگام اجابت مزاج، کاملا به اثبات رسیده است. از این رو برای درمان یبوست ، در صورت استفاده از توالت فرنگی، توصیه میشود با استفاده از یک زیرپایی، زاویه بدن را ۳۵ درجه و به حالت چمباتمه درآورید تا به حرکت بهتر روده کمک کنید.
گام دوم: آب و مایعات کافی بنوشیم
بهترین مایع نوشیدنی که بدن به آن نیاز دارد، آب است. آب نه تنها برای ادامه حیات سلولهای ما لازم است، بلکه برای کمک به حرکت مواد دفعی روده بزرگ، جزو ضروریات است. درمان یبوست بدون تجویز نوشیدن آب، کاملا بی معنی خواهد بود.
اخیرا دانشمندان دریافتهاند که نیاز هر شخص به آب با نفر دیگر متفاوت است و نمیتوان همانند گذشته، برای همه نسخه ۸ لیوان در روز را پیچید! به طور معمول به ازای هر ۱۰ کیلو وزن، یک لیوان آب مورد نیاز است. بنابراین فردی که ۶۰ کیلو وزن دارد، ۶ لیوان آب برای عملکرد طبیعی بدن وی کافی است.
سهیمه آب صبحگاهی
سعی کنید بدن خود و کودکانتان را عادت بدهید هر روز بلافاصله پس از بیدار شدن از خواب، ۱ تا ۲ لیوان از سهیمه آب روزانه را به صورت ولرم میل کنید. نوشیدن این آب صبحگاهی به روده بزرگ کمک میکند تا آبی که طی شب از دست داده را مجددا به دست آورد و مواد دفعی را با کمک این روانکننده، به سمت مقعد هدایت کند.
چای یا آب؟ مسئله این است!
بعضی از افراد با این جمله که «من در طی روز چای و میوه زیاد میخورم و میوهها هم آب دارند» کم آب نوشیدن خود را توجیه میکنند. خوب است بدانیم که هیچ نوشیدنی جای آب را نمیگیرد. چای به دلیل ادرارآور بودن، باعث خروج سریع آب از طریق کلیهها شده و بدن را دچار کمآبی میکند.
حالا که قانع شدید برای درمان یبوست ، باید آب کافی بنوشید، اگر نوشیدن آب جزو عادتهای ثابت و روتین شما نیست و این مایع بیرنگ و بو، اشتهایتان را برای نوشیدن تحریک نمیکند، با اضافه کردن قطعات میوه و برگهای گیاهان به لیوان آب خود، مزههای جدید خلق کنید تا کم کم به آب عادت کنید.
در مطلب زیر، روش تهیه آب طعمدار مفصل توضیح داده شده است. پیشنهاد میکنیم حتما آن را بخوانید.
۱۰ آب طعم داری که گرمای داغ تابستان را از بدن شما میگیرند
گام سوم: تحرک بدنی به اندازه کافی داشته باشیم
روده بزرگ، عضو تنبل و کم تحرکی است. حرکات دودی روده، باعث حرکت مواد زاید در سه جهت؛ به سمت بالا، در جهت افقی و به سمت پائین میشود. برای حرکات دودی، عضلات قوی نیاز دارید. هر چه عضلات روده و ماهیچههای اطراف آن در ناحیه شکم، قدرتمند باشد، عمل انقباض و انبساط به آسانی انجام شده و مواد دفعی، راحتتر در این مسیر حرکت میکنند. پس تقویت عضلات، به خصوص در ناحیه شکم به درمان یبوست کمک شایانی میکند.
حرکات ورزشی برای کارمندان
هر نوع تحرک بدنی، از روزی ۳۰ دقیقه پیادهروی منظم گرفته تا انجام ورزش حرفهای در باشگاه، در کنار تمامی مزایایی که دارند، موجب تقویت عضلات تمام بدن شده و در نتیجه به حرکات دودی روده بزرگ در هر سه قسمت آن کمک میکند. برای کارمندان پشت میزنشین که ساعات طولانی در وضعیت سکون قرار دارند، مجموعهای از حرکات ورزشی قابل انجام در پشت میز و در اتاق کار، گرد آوردهایم که میتوانید چند حرکت مناسب خود را در آن بیابید.
بهترین حرکات ورزشی برای کارمندان | معرفی ۲۵ حرکت ورزشی مفید
حرکات ورزشی برای خانمهای خانهدار
خانمهای خانهدار، علیرغم کارهای زیادی که برای مدیریت امور منزل انجام میدهند، گاهی اوقات از سلامتی خود غافل شده و با ابتلا شدن به عوارض خشکی مزاج، لحظات سختی را تجربه میکنند که بر شادابی و طراوت آنها اثر منفی میگذارد. این افراد برای درمان یبوست نیازمند انجام ورزشهایی متناسب با شرایط زندگی خود هستند. در مقاله زیر ورزشهای مناسب برای این گروه از عزیزان معرفی شده است.
بهترین ورزشهای مناسب خانمهای خانهدار کدامند؟
گام چهارم: نفس بکشید
شکم خود را مثل بادکنک، با هر دم عمیق باد کنید و با بازدم، آن را خالی کنید. تنفس عمیق شکمی، نه تنها باعث عملکرد بهتر تمامی سلولهایتان میشود، بلکه شما را لاغرتر کرده، به تناسب اندام کمک میکند و باعث بهبود و درمان یبوست میشود.
خیلی از ما، به کیفیت تنفس خود توجه نمیکنیم و اصلا حواسمان نیست که اکسیژن کافی را به اعماق بدن بفرستیم. سلولها برای سوخت و ساز و انجام وظایف خود، به اکسیژن نیاز دارند اما تنفس سطحی و ضعیف، منابع کافی و لازم را از این سوخت رایگان که خداوند در دسترس همه قرار داده است، تأمین نمیکند. پس تا میتوانید نفس بکشید. آن هم عمیق. با اینکار به زودی متوجه تقویت عضلات شکم خود و رفع علائم یبوست خواهید شد.
گام پنجم: ماساژ درمانی
ماساژ دورانی شکم برای درمان یبوست
یکبار دیگر به تصویر روده بزرگ نگاه کنید. ماساژ شکم در جهت حرکت روده بزرگ؛ یعنی از سمت راست شکم به طرف بالا ، سپس در جهت افقی از راست به چپ، کمی بالاتر از ناف و در نهایت به سمت پایین در سمت چپ شکم، بهترین کار برای درمان یبوست به صورت موضعی و فوری است.
اگر دچار مشکل یبوست شدهاید، در حالت درازکشیده، نشسته یا ایستاده، با ماساژ روده بزرگ، به پیشروی مواد زاید در مسیر کمک کنید. برای این کار، ابتدا کف دستهای خود را به هم بمالید تا گرم شود. سپس هر دو دست را در سمت راست شکم قرار دهید و با فشار کمی به سمت بالا و بعد افقی به سمت چپ و سپس به سمت پائین، ماساژ دهید. این حرکت را به صورت یک دایره حداقل به مدت ۱۰ دقیقه انجام دهید. این درمان، اگر ده تا پانزده دقیقه بعد از نوشیدن یک لیوان آب ولرم باشد، سریعتر جواب خواهد داد.
درمان یبوست در کف پای شماست
علم بازتابدرمانی (رفلکسولوژی) از دیرباز در چین و هند برای تشخیص و درمان انواع بیماریها استفاده میشده است. بر اساس این روش هر یک از اندامهای بدن با یک نقطه خاص در کف پا مرتبط است. کار اصلی انعکاس درمانی تحریک نیروهای شفابخش طبیعی بدن به فعالیت بیشتر، برانگیختن آنها و هدایت تمرکز آنها روی یک عضو خاص بدن است.
طبیبان سنتی با فشار دادن و ماساژ هر نقطه از کف پا، اندامی را در بدن نشانه گرفته و به فعالیت وا میدارند. برای درمان یبوست به خصوص در کودکان، قسمت بالای پاشنهها را در کف پا به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه فشار و ماساژ دهید. این فشار باعث تحریک روده بزرگ شده و عملکرد آن را بهبود میبخشد.
گام ششم: برای درمان یبوست از فیبر غافل نشویم
تغذیه صحیح یکی از عوامل مهم برای کارکرد بهینه دستگاه گوارش است. بدن قادر به هضم فیبر نیست، اما این فیبر با جذب آب به خود، باعث افزایش حجم آب مدفوع شده و حرکت آن را در مسیر روده تسهیل میکند.
مصرف پنج واحد میوه و سبزیجات، که غنی از فیبر هستند، در رژیم غذایی روزانه، از مبتلا شدن به یبوست جلوگیری میکند. پرتقال، گریپفروت و کیوی از بهترین میوهها برای درمان یبوست هستند.
سبوس برنج که متاسفانه در عملآوری برنج از آن جدا میشود، منبعی سرشار از فیبر است که سالهاست بدن را از آن محروم نمودهایم. برای درمان یبوست میتوان یک قاشق سبوس برنج را در هر روز به غذا، ماست یا سالاد اضافه نمود.
گام هفتم: درمان یبوست با نسخههای خانگی و طبیعی
بعضی از مواد غذایی، به دلیل ترکیبات خاص خود، دارای اثرات بیشتری در درمان یبوست هستند. اگر دچار خشکی مزاج شدهاید، هر یک از موارد زیر را برای کار کردن شکم خود امتحان کنید. شاید یکی از این روشها بیشتر از بقیه برایتان مناسب باشد. آن را بیابید و همیشه در دسترس داشته باشید.
روغن گیاهی: صبح ناشتا یک قاشق از روغن زیتون، کرچک یا کنجد بخورید و سپس یک لیوان آب ولرم میل کنید.
آلو خشک: هفت تا ده عدد آلوی خشک را از شب قبل در آب ولرم خیس کنید و صبح، آب آن را میل کنید. در صورت شدت یبوست، یک لیوان آب آلو نیز قبل از خواب بنوشید.
سبوس برنج: یک قاشق مرباخوری سبوس برنج را در یک لیوان آب ولرم حل کرده و بنوشید.
ماست پروبیوتیک: برای فعال کردن فلور باکتریهای مفید روده بزرگ، روزی دو فنجان از این نوع ماست را مصرف کنید.
آبمیوه: بنا بر تجربه، مصرف آبمیوهها، حتی نوع صنعتی مانند رانی، باعث درمان یبوست میشود.
دمنوش سنا: گیاه سنا را دم کنید و یک فنجان از دمنوش آن را بنوشید. معمولا با مصرف یک بار، یبوست برطرف میشود. اگر نیاز به مقدار بیشتری داشتید، مراقب باشید زیادهروی نکنید. بیش از سه بار در هفته، نوشیدن دمنوش سنا توصیه نمیشود.
لیمو: برای پاکسازی روده از آنتیاکسدانی به نام لیموترش غافل نشوید.
آب سیب: خود میوه سیب را به هنگام یبوست، بهتر است نخورید، زیرا موجب خشکی مزاج بیشتر میشود اما آب سیب برای رفع یبوست کمک کننده است.
برخی از داروهای مخصوص درمان یبوست
درمان یبوست با کمک روشهای یادشده، تا درصد بالایی ممکن و میّسر است. اما اگر همه این کارها را کردید و همچنان به این مشکل گوارشی ناگوار مبتلا هستید، درنگ نکنید و به پزشک مراجعه کنید. این بیماری چیزی نیست که آن را به شانس و اقبال بسپارید و خودتان را به تحمل عوارض آن مجبور کنید.
پزشک ممکن است با قرص یا پودرهای ملّین به سادگی یبوست را درمان نماید. در صورت بزرگتر بودن مشکل، با انجام کولونوسکوپی، به بررسی دقیقتر روده پرداخته و هر گونه انسداد و گرفتگی را تشخیص داده و درمان خواهد کرد.
قرص کپسولی رولاکس
یک فرآورده گیاهی به شکل کپسول یا پودر است که برای سوءهاضمه و نفخ تجویز میشود. همچنین به دلیل داشتن سنوزید، دارای اثرات مُلیّن است و در درمان تنبلی روده استفاده میشود.
- عوارض احتمالی: حالت تهوع، استفراغ و اسهال، درد شکم، اختلال در کار رودهها و کبد (عوارض مصرف طولانی مدت)، کک و مک، جوش و چروک
قرص یبوست بیزاکودیل
این دارو هم به شکل قرص و هم شیاف وجود دارد. بیزاکودیل با اثر مستقیم بر روی روده، فعالیت حرکتی آن را افزایش میدهد و منجر به درمان یبوست میشود.
- عوارض احتمالی: آروغ زدن ،چنگه یا کرامپ ،اسهال ،تهوع و تحریک پوستی در اطراف مقعد
قرص یبوست سیلاکس
این قرص برای درمان ضعف روده بزرگ تجویز میشود و به تخلیه مواد زاید روده کمک میکند.
- عوارض احتمالی: این قرص برای بیماران مبتلا به خونریزی رکتوم با علت نامشخص، دردهای شکمی ناشناخته، تنگی و انسداد روده، آپاندیس و بیماری های التهاب روده نباید مصرف شود. استفاده طولانی مدت از سیلاکس، موجب وابستگی به آن میشود به همین دلیل از مصرف مداوم آن باید خودداری شود. مصرف این قرص برای یبوست در دوران بارداری و شیردهی به دلیل احتمال ترشح مشتقات آنتراکینون در شیر مادر، توصیه نمیشود.
قرص یبوست سنا
یکی از پرمصرفترین داروهای گیاهی برای درمان یبوست ، گیاه سنا است که به تازگی به صورت قرص روانه بازار شده است.
- عوارض احتمالی: درد در ناحیه شکم و در صورت مصرف مداوم، باعث وابستگی و تنبلی روده میشود. برای کودکان زیر ۸ سال مصرف این قرص توصیه نمیشود.
محصولات ملیّن برای درمان یبوست در فروشگاه مالتینا
اگر به دنبال محصولات اورجینال و اصل انواع قرص و کپسول ملیّن و چایهای گیاهی مخصوص برای تسکین و درمان یبوست هستید، پیشنهاد میکنیم سری به فروشگاه مالتینا بزنید و محصولات روز دنیا را بهطور مستقیم از سایت آمازون خرید نموده و درب منزل تحویل بگیرید.
برای مشاهده محصولات مرتبط با مشکل یبوست بر روی دکمه زیر کلیک نمائید.
سخن آخر
خجالت کشیدن از بازگو کردن این مشکل، فقط اوضاع را وخیمتر خواهد کرد. هرگونه فشار اضافی برای دفع مدفوع، ممکن است منجر به بروز بواسیر و شقاق شود که باعث خونریزی مویرگهای ناحیه مقعد و درد شدید میشود.
اگر سبک زندگی خود را تغییر دادید و با تنفس عمیق و ماساژ شکمی به درمان یبوست مبادرت کردید، اما همچنان از علائم یبوست در رنج و عذاب بودید، برای بررسی دقیق وضعیت دستگاه گوارش خود حتما اقدام کنید.
علاوه بر موارد گفته شده در این مقاله، بیشک روشهای درمانی دیگری را در شبکههای اجتماعی دیده و شنیدهاید. اگر هر یک از آنها را امتحان کرده و به نتیجه رسیدهاید، برای استفاده ما و سایر دوستان، لطفا در بخش نظرات به اشتراک بگذارید.
سپاس.بسیار مفید بود.
من در ایتالیا زندگی میکنم این صفحه و این مطلب یکی از کامل ترین مطالب در مورد یبوست در دستگاه گوارش بود بسیار عالی زنده باشید و پاینده.
آقای داریوش از اینکه این مطلب مورد توجه شما قرار گرفته و بازخورد دادید خرسند و سپاسگزارم.
مطالب خیلی خوب بود ??بعنوان راهکار آخر تنقیه روده رو خوب بود عنوان میکردین عزیزم ?البته همیشه نباید اینکار صورت بگیره،فقط درمواقع ضروری ?تشکر از شما دوست عزیز ??پاینده باشین
دوست عزیز از اینکه آخرین راهکار رو به این مطلب اضافه کردید سپاسگزارم.
عاااالی بود ????پروین بانو جان ??????
هفت گام خیلی خوب بود???