موز میوه محبوب و میان‌وعده‌ای سالم است و حتی جزو اولین غذاهای جامدی است که به یک کودک شیرخوار داده می‌شود، اما افرادی که دچار حساسیت به موز هستند، چاره‌ای جز اجتناب از خوردن آن ندارند. بله درست است آلرژی به میوه موز یکی از انواع حساسیت‌هاست که از نوع خفیف تا شدید وجود دارد و افراد زیادی در جهان به آن دچارند. اما برای پیشگیری از بروز علائم آن، شاید تنها حذف موز از سبد میوه کافی نباشد! چک کردن غذا، شربت، دسر، بستنی و داروهایی که می‌خورید و حتی شامپویی که مصرف می‌کنید هم مهم است!
واکنش‌های آلرژیک به موز بسیار متفاوت است و می‌تواند شامل خارش دهان و گلو، بثورات خارش‌دار (کهیر)، تورم‌های پوستی یا مخاطی (آنژیوادم)، قرمزی و خارش چشم، عطسه و آبریزش بینی، استفراغ و اسهال و در موارد نادر، تنگ شدن مجاری تنفسی، خس‌خس سینه و حتی مرگ باشد. در بیشتر موارد، علائم در طی چند ثانیه یا چند دقیقه از خوردن این میوه شروع می‌شوند.
اگر دچار حساسیت به میوه موز هستید و می‌خواهید بدانید چه باید کنید، با ما تا پایان این مطلب همراه باشید.
آنچه درباره حساسیت به موز باید بدانید
حساسیت به میوه موز به دو صورت خفیف و شدید ممکن است بروز کند. نوع خفیف آن در دو گروه از افراد دیده می‌شود:
افرادی که به گرده گل حساسیت دارند
علائم آلرژی به موز در بعضی از مبتلایان به تب یونجه که به برخی از گرده‌های گلها و درختانی مانند توس نقره‌ای، گرده‌های توسکا یا فندق حساسیت دارند، مشاهده می‌شود. در این موارد، ساختار پروتئین‌های موجود در گرده، بسیار شبیه به پروتئین‌های موجود در بعضی از غذاهای گیاهی مانند بعضی از سبزیجات، مغزها و میوه‌های تازه از جمله موز است. بنابراین افرادی که دچار حساسیت فصلی هستند به احتمال زیاد به موز هم حساسیت دارند.
افرادی که به لاتکس حساسیت دارند
بعضی از افراد به لاتکس لاستیک طبیعی حساسیت دارند و با لمس هر نوع ماده لاستیکی مانند دستکش آشپزخانه، بادکنک و … دچار خارش پوست و سایر علائم آلرژی می‌شوند. به دلیل شباهت بین پروتئین‌های موجود در لاتکس و پروتئین‌های موجود در موز، این افراد نیز اغلب حساسیت به موز دارند.
علائم حساسیت در این دو گروه معمولا خفیف است زیرا پروتئین‌های ایجاد کننده آلرژی ناپایدار هستند و با رسیدن غذا (در این حالت موز) به معده از بین می‌روند. بنابراین علائم به لب‌ها، دهان، زبان و گلو محدود می‌شود. در اکثر موارد، افراد مبتلا به این دو نوع آلرژی نیازی به همراه داشتن دستگاه تزریق خودکار اپی‌نفرین (Epipen) ندارند.
نوع شدید حساسیت به میوه موز
آلرژی موز در افرادی که نه به گرده حساس هستند و نه به لاتکس لاستیک طبیعی، نیز مشاهده می‌شود. اگر چه این شکل حساسیت به موز به ویژه در کودکان نادر است؛ اما افراد مبتلا در معرض خطر بسیار بیشتری هستند. علائم ممکن است نه تنها دهان و پوست را تحت تأثیر قرار دهد، بلکه منجر به مشکلات تنفسی و یا افت فشار خون و از دست دادن هوشیاری شود. اینها علائم شوک آنافلاکسی است،
بنابراین اکیداً توصیه می‌شود افرادی که مشکوک به حساسیت به موز در خود یا فرزندانشان هستند حتما به پزشک مراجعه کرده و درخواست انجام تست حساسیت نمایند.
نحوه تشخیص حساسیت به موز
آزمایش‌های آلرژی تخصصی که در سال‌های اخیر انجام می‌شوند اغلب می‌توانند به پزشک متخصص بگویند که نه تنها آلرژی وجود دارد بلکه پروتئین مقصر را نیز شناسایی کرده و حتی نشان می‌دهند که به کدام خانواده از پروتئین‌ها تعلق دارد. چنین آزمایش‌هایی می‌توانند به متخصص کمک کنند تا احتمال واکنش شدید را تشخیص داده و ضرورت تجویز دستگاه تزریق خودکار اپی‌نفرین را در نظر بگیرد.
علائم حساسیت به موز
اولین علائم آلرژی بسته به شدت حساسیت می‌تواند خیلی زود پس از خوردن یا چشیدن موز ظاهر شود. برخی از افراد حتی در اثر تماس با پوست موز واکنش نشان می‌دهند. این علائم عبارتند از:
- خارش یا تورم لب‌ها، زبان و گلو
- کهیر
- تورم، خارش یا قرمزی چشم
- آبریزش بینی یا عطسه
- تنگی نفس
- درد شکم، استفراغ یا اسهال
همان‌طور که قبلا اشاره شد در موارد شدیدتر، افرادی که آلرژی به موز دارند می‌توانند آنافلاکسی را تجربه کنند که می‌تواند زندگی فرد را تهدید کند. آنافلاکسی یک واکنش آلرژیک شدید تهدید کننده زندگی است. برای افرادی که در معرض خطر آنافلاکسی هستند یک یا چند دستگاه تزریق خودکار اپی‌نفرین تجویز می‌شود که باید همیشه در دسترس‌شان باشد و به محض مشکوک شدن به واکنش آلرژیک جدی باید از آن استفاده کنند.
علائم آنافلاکسی
آنافلاکسی بسیار جدی است و نیاز به توجه فوری دارد. علائم آن عبارتند از:
- کهیر و خارش
- برافروخته شدن پوست
- متورم شدن زبان
- بسته‌شدن مجاری هوایی که باعث خس‌خس سینه و یا تنفس دشوار می‌شود
- تورم گلو و گرفتگی صدا
- افت فشار خون (شوک آنافلاکتیک)
- درد شکم، حالت تهوع، استفراغ و اسهال
- سرگیجه یا غش کردن
درمان آلرژی
اگر شدت واکنش به موز خفیف باشد، ممکن است آنتی هیستامین بدون نسخه برای خنثی‌سازی علائم فوری آلرژی مانند خارش، آبریزش چشم و بینی و کهیر کافی باشد. اغلب این علائم می توانند بدون هیچ گونه درمانی طی ۲ تا ۲۴ ساعت بعد، از بین بروند. در موارد شدیدتر و خطر آنافلاکسی، پزشک یک قلم اپی نفرین (EpiPen) تجویز می‌کند تا همیشه همراه فرد باشد.
از چه چیزهایی باید اجتناب شود
اگر حساسیت به موز دارید، برای ایمن و سالم ماندن این نکات را دنبال کنید:
- از مصرف موز به هر شکل پرهیز کنید.
- بروشور داروهایی که مصرف می‌کنید را بخوانید. برخی از شربت‌ها و قرص‌ها ممکن است با عصاره موز طعم‌دار شده باشند.
- از لوازم آرایشی و بهداشتی مثل رژ لب، شامپو، خمیردندان و … که دارای عصاره موز هستند استفاده نکنید.
- برخی میوه‌ها دارای اثر متقابل هستند از جمله، آووکادو، شاه‌بلوط، کیوی، سیب، هویج، کرفس، پاپایا، سیب‌زمینی، گوجه‌فرنگی و خربزه. اینها می‌توانند منجر به واکنش آلرژیک در افراد حساس به موز شوند.
- اگر حساسیت به لاتکس دارید از تماس با مواد لاستیکی مانند بادکنک، تجهیزات بدن‌سازی، دستکش پلاستیکی، کاندوم و … خودداری کنید.
- مراقبت اسباب‌بازی‌ها و پستانک کودکان مبتلا به آلرژی به موز باشید.
- به ترکیب سالاد، اسموتی و دسرها توجه کنید زیرا به طور معمول از موز در آنها استفاده می‌شود.
آیا موز پخته منجر به واکنش آلرژیک می‌شود؟
پخت موز ممکن است پروتئین ایجاد‌کننده آلرژی را غیرفعال کند، با این حال باید در مورد خوردن موز پخته نیز با احتیاط رفتار کرده و با پزشک خود مشورت کنید. توت، پرتقال، کدو تنبل و کدو حلوایی (چه به صورت پخته شده و چه در دسرها و اسموتی‌ها) و سیب‌زمینی شیرین خام یا پخته می‌توانند غذاهای ایمنی به جای موز باشند.
سخن آخر
اگر به آلرژی موز دچارید باید از این میوه اجتناب کنید و از هرگونه اشیای حاوی لاتکس چشم‌پوشی کنید. قبل از خوردن هر چیزی، از جمله داروهای طعم‌دار، لیبل آنها را بخوانید یا در مورد ترکیب مواد تشکیل‌دهنده آنها سوال کنید. حتی از لمس موز از جمله پوست آن خودداری کنید و اگر از واکنش خود در مورد موز پخته شده روی دسرتان مطمئن نیستید، از مصرف آن نیز صرف‌نظر کنید.
منابع: healthline و anaphylaxis
بیشتر بخوانید:
لوراتادین یا کلاریتین، این قرص تسکین دهنده آلرژی؛ پرمصرفِ بدون نسخه!
